Lectio Tertia Decima
Μετάφραση
Ο Σουλπίκιος Γάλλος ήταν ύπαρχος του Λεύκιου Αιμίλιου Παύλου, ο οποίος διεξήγε πόλεμο εναντίον του βασιλιά Περσέα. Μια ξάστερη νύχτα, ξαφνικά η σελήνη είχε χαθεί (είχε πάθει έκλειψη)∙ εξαιτίας του ξαφνικού παράξενου και φοβερού θεάματος, τρόμος είχε καταλάβει τις ψυχές των στρατιωτών και ο στρατός είχε χάσει την αυτοπεποίθησή του (το ηθικό του). Τότε ο Σουλπίκιος Γάλλος μίλησε για τη φύση του ουρανού και τη στάση και τις κινήσεις των αστεριών και της σελήνης, και μ’ αυτόν τον τρόπο έστειλε τον στρατό στη μάχη με αναπτερωμένο το ηθικό (ή πρόθυμο). Έτσι οι ελευθέριες τέχνες του Γάλλου άνοιξαν τον δρόμο για εκείνη τη λαμπρή νίκη του Παύλου. Επειδή εκείνος είχε νικήσει τον φόβο του ρωμαϊκού στρατού, ο στρατηγός μπόρεσε να νικήσει τους αντιπάλους.
1. Sulpicius Gallus legatus Luci Aemili Pauli erat: Κύρια πρότασης κρίσης, εκφέρεται με οριστική (erat: οριστική παρατατικού) και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
erat: ρήμα.
Sulpicius Gallus: υποκείμενο στο erat.
legatus: κατηγορούμενο στο Sulpicius Gallus (από το συνδετικό ρήμα erat).
Luci Aemili Pauli: γενική κτητική στο legatus.
2. qui bellum adversus Persen regem gerebat: Δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική στο Luci Aemili Pauli. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui, εκφέρεται με οριστική, καθώς δηλώνει κάτι το πραγματικό, συγκεκριμένα χρόνου παρατατικού (gerebat) γιατί αναφέρεται στο παρελθόν και δηλώνει το σύγχρονο.
gerebat: ρήμα.
qui: υποκείμενο στο gerebat.
bellum: αντικείμενο στο gerebat.
adversus Persen: εμπρόθετος προσδιορισμός της εχθρικής διάθεσης στο gerebat.
regem: παράθεση στο Persen.
3. Serena nocte subito luna defecerat: Κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική (defecerat: οριστική υπερσυντελίκου) και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
defecerat: ρήμα.
luna: υποκείμενο στο defecerat.
subito: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο defecerat.
nocte: απλή αφαιρετική τοπική του χρόνου στο defecerat (ο χρόνος εκφέρεται απρόθετα, γιατί είναι φυσική υποδιαίρεση του χρόνου και συνοδεύεται από επιθετικό προσδιορισμό).
Serena: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο nocte.
4. ob repentinum monstrum terror animos militum invaserat: Κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική (invaserat: οριστική υπερσυντελίκου) και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
invaserat: ρήμα.
terror: υποκείμενο στο invaserat.
animos: αντικείμενο στο invaserat.
militum: γενική κτητική στο animos.
ob monstrum: εμπρόθετος προσδιορισμός του εξωτερικού αναγκαστικού αιτίου στο invaserat.
repentinum: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο monstrum.
5. et exercitus fiduciam amiserat: Κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική (amiserat: οριστική υπερσυντελίκου) και δηλώνει το πραγματικό γεγονός. Συνδέεται παρατακτικά με την προηγούμενη με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο et.
amiserat: ρήμα.
exercitus: υποκείμενο στο amiserat.
fiduciam: αντικείμενο στο amiserat.
6. Tum Sulpicius Gallus de caeli ratione et de stellarum lunaeque statu ac motibus disputavit: Κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική (disputavit: οριστική παρακειμένου) και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
disputavit: ρήμα.
Sulpicius Gallus: υποκείμενο στο disputavit.
de ratione de statu ac (de) motibus: εμπρόθετοι προσδιορισμοί της αναφοράς στο disputavit. (Συνδέονται με τους συμπλεκτικούς συνδέσμους et και ac, πολυσύνδετο σχήμα).
caeli: γενική κτητική στο ratione.
stellarum lunae: γενικές υποκειμενικές στα statu και motibus.(Συνδέονται με το συμπλεκτικό εγκλιτικό -que).
Tum: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο disputavit.
7. eoque modo exercitum alacrem in pugnam misit: Κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική (misit: οριστική παρακειμένου) και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
(Συνδέεται παρατακτικά με την προηγούμενη κύρια με το συμπλεκτικό εγκλιτικό -que).
misit: ρήμα.
(Sulpicius Gallus): εννοούμενο υποκείμενο στο misit.
exercitum: αντικείμενο στο misit.
alacrem: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο exercitum λόγω του ρήματος δράσης misit.
in pugnam: εμπρόθετος προσδιορισμός του σκοπού (τελικού αιτίου) στο misit.
modo: αφαιρετική οργανική του τρόπου στο misit.
eo: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο modo.
8. Sic liberales artes Galli aditum ad illustrem illam Paulianam victoriam dederunt: Κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική (dederunt: οριστική παρακειμένου) και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
dederunt: ρήμα.
artes: υποκείμενο στο dederunt.
aditum: αντικείμενο στο dederunt.
liberales: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο artes.
Galli: γενική κτητική στο artes.
ad victoriam: εμπρόθετος προσδιορισμός του σκοπού (σκόπιμη κατεύθυνση) στο dederunt.
illustrem: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο Paulianam victoriam.
illam: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο illustrem Paulianam victoriam.
Paulianam: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο victoriam.
Sic: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο dederunt.
9. Quia ille metum exercitus Romani vicerat: Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση, λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης με ρήμα το potuit. Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quia, εκφέρεται με οριστική, καθώς εκφράζει αντικειμενική αιτιολογία, συγκεκριμένα χρόνου υπερσυντελίκου (vicerat), γιατί αναφέρεται στο παρελθόν και δηλώνει το προτερόχρονο.
vicerat: ρήμα.
ille: υποκείμενο στο vicerat.
metum: αντικείμενο στο vicerat.
exercitus: γενική υποκειμενική στο metum.
Romani: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο exercitus.
10. imperator adversarios vincere potuit: Κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική (potuit: οριστική παρακειμένου) και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
potuit: ρήμα.
imperator: υποκείμενο στο potuit και στο απαρέμφατο vincere (ταυτοπροσωπία).
vincere: αντικείμενο του potuit, τελικό απαρέμφατο.
adversarios: αντικείμενο του απαρεμφάτου vincere.
gerebat: ρήμα.
qui: υποκείμενο στο gerebat.
bellum: αντικείμενο στο gerebat.
adversus Persen: εμπρόθετος προσδιορισμός της εχθρικής διάθεσης στο gerebat.
regem: παράθεση στο Persen.
3. Serena nocte subito luna defecerat: Κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική (defecerat: οριστική υπερσυντελίκου) και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
defecerat: ρήμα.
luna: υποκείμενο στο defecerat.
subito: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο defecerat.
nocte: απλή αφαιρετική τοπική του χρόνου στο defecerat (ο χρόνος εκφέρεται απρόθετα, γιατί είναι φυσική υποδιαίρεση του χρόνου και συνοδεύεται από επιθετικό προσδιορισμό).
Serena: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο nocte.
4. ob repentinum monstrum terror animos militum invaserat: Κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική (invaserat: οριστική υπερσυντελίκου) και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
invaserat: ρήμα.
terror: υποκείμενο στο invaserat.
animos: αντικείμενο στο invaserat.
militum: γενική κτητική στο animos.
ob monstrum: εμπρόθετος προσδιορισμός του εξωτερικού αναγκαστικού αιτίου στο invaserat.
repentinum: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο monstrum.
5. et exercitus fiduciam amiserat: Κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική (amiserat: οριστική υπερσυντελίκου) και δηλώνει το πραγματικό γεγονός. Συνδέεται παρατακτικά με την προηγούμενη με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο et.
amiserat: ρήμα.
exercitus: υποκείμενο στο amiserat.
fiduciam: αντικείμενο στο amiserat.
6. Tum Sulpicius Gallus de caeli ratione et de stellarum lunaeque statu ac motibus disputavit: Κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική (disputavit: οριστική παρακειμένου) και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
disputavit: ρήμα.
Sulpicius Gallus: υποκείμενο στο disputavit.
de ratione de statu ac (de) motibus: εμπρόθετοι προσδιορισμοί της αναφοράς στο disputavit. (Συνδέονται με τους συμπλεκτικούς συνδέσμους et και ac, πολυσύνδετο σχήμα).
caeli: γενική κτητική στο ratione.
stellarum lunae: γενικές υποκειμενικές στα statu και motibus.(Συνδέονται με το συμπλεκτικό εγκλιτικό -que).
Tum: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο disputavit.
7. eoque modo exercitum alacrem in pugnam misit: Κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική (misit: οριστική παρακειμένου) και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
(Συνδέεται παρατακτικά με την προηγούμενη κύρια με το συμπλεκτικό εγκλιτικό -que).
misit: ρήμα.
(Sulpicius Gallus): εννοούμενο υποκείμενο στο misit.
exercitum: αντικείμενο στο misit.
alacrem: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο exercitum λόγω του ρήματος δράσης misit.
in pugnam: εμπρόθετος προσδιορισμός του σκοπού (τελικού αιτίου) στο misit.
modo: αφαιρετική οργανική του τρόπου στο misit.
eo: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο modo.
8. Sic liberales artes Galli aditum ad illustrem illam Paulianam victoriam dederunt: Κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική (dederunt: οριστική παρακειμένου) και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
dederunt: ρήμα.
artes: υποκείμενο στο dederunt.
aditum: αντικείμενο στο dederunt.
liberales: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο artes.
Galli: γενική κτητική στο artes.
ad victoriam: εμπρόθετος προσδιορισμός του σκοπού (σκόπιμη κατεύθυνση) στο dederunt.
illustrem: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο Paulianam victoriam.
illam: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο illustrem Paulianam victoriam.
Paulianam: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο victoriam.
Sic: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο dederunt.
9. Quia ille metum exercitus Romani vicerat: Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση, λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης με ρήμα το potuit. Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quia, εκφέρεται με οριστική, καθώς εκφράζει αντικειμενική αιτιολογία, συγκεκριμένα χρόνου υπερσυντελίκου (vicerat), γιατί αναφέρεται στο παρελθόν και δηλώνει το προτερόχρονο.
vicerat: ρήμα.
ille: υποκείμενο στο vicerat.
metum: αντικείμενο στο vicerat.
exercitus: γενική υποκειμενική στο metum.
Romani: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο exercitus.
10. imperator adversarios vincere potuit: Κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική (potuit: οριστική παρακειμένου) και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
potuit: ρήμα.
imperator: υποκείμενο στο potuit και στο απαρέμφατο vincere (ταυτοπροσωπία).
vincere: αντικείμενο του potuit, τελικό απαρέμφατο.
adversarios: αντικείμενο του απαρεμφάτου vincere.
A΄ κλίση
Perses -ae: αρσενικό (Δεν σχηματίζει πληθυντικό)
luna -ae: θηλυκό (Δεν σχηματίζει πληθυντικό)
fiducia -ae: θηλυκό (Δεν σχηματίζει πληθυντικό)
stella -ae: θηλυκό
pugna -ae: θηλυκό
victoria -ae: θηλυκό
Β΄ κλίση
Sulpicius -ii / -i: αρσενικό
Gallus -i: αρσενικό
legatus -i: αρσενικό
Lucius -ii /-i: αρσενικό
Aemilius -ii /-i: αρσενικό
Paulus -i: αρσενικό
bellum -i: ουδέτερο
monstrum -i: ουδέτερο
animus -i: αρσενικό
caelum -i: ουδέτερο(= ουρανός) το οποίο σχηματίζει πληθυντικό ως αρσενικό caeli -orum.
modus -i: αρσενικό
adversarius -ii: αρσενικό (δεν συναιρείται, γιατί είναι επίθετο που έχει ουσιαστικοποιηθεί)
Γ΄ κλίση
rex, regis: αρσενικό
nox, noctis: θηλυκό, αφαιρ. ενικ. nocte & noctu (γεν. πληθ. σε –ium, αιτ. πληθ. σε -es & -is)
terror -oris: αρσενικό
miles, militis: αρσενικό
ratio -onis: θηλυκό
ars, artis: θηλυκό (γεν. πληθ. σε –ium, αιτ. πληθ. σε -es & -is)
imperator -oris: αρσενικό
Δ΄ κλίσηexercitus -us: αρσενικό
status -us: αρσενικό
motus -us: αρσενικό
aditus -us: αρσενικό
metus -us: αρσενικό
Επίθετα
Β΄ κλίση
serenus, -a, -um (Δεν σχηματίζει παραθετικά)
repentinus, -a, -um (Δεν σχηματίζει παραθετικά)
Paulianus, -a, -um (Δεν σχηματίζει παραθετικά)
Romanus, -a, -um (Δεν σχηματίζει παραθετικά)
Γ΄ κλίση
alacer, alacris, alacre Σ.Β.: alacrior, -ior, -ius /Υ.Β.: - [ επίρρημα: Θ.Β.: alacriter / Σ.Β.: alacrius / Υ.Β.: -]
liberalis, -is, -e Σ.Β.: liberalior, -ior, -ius / Υ.Β.: liberalissimus, -a, -um
illustris, -is, -e Σ.Β.: illustrior, -ior, -ius / Υ.Β.: illustrissimus, -a, -um
Αντωνυμίες
qui, quae, quod (αναφορική)
is, ea, id (δεικτική – επαναληπτική)
ille, illa, illud (δεικτική)
Ρήματα
1η Συζυγία
disputo, -avi, -atum, -āre
do, dedi, datum, dāre
3η Συζυγία
gero, gessi, gestum, gerěre
deficio, defeci, defectum, deficěre
invado, invasi, invasum, invaděre
amitto, amisi, amissum, amittěre
mitto, misi, missum, mittěre
vinco, vici, victum, vincěre
Βοηθητικό Ρήμα
sum, fui, -, esse
Ανώμαλο Ρήμα
possum, potui, -, posse
Επιρρήματα
subito (τροπικό)
tum (χρονικό)
sic (τροπικό)
Προθέσεις
adversus + αιτιατική
ob + αιτιατική
de + (κυρίως) αφαιρετική
in + αιτιατική
ad + αιτιατική
Σύνδεσμοι
et (παρατακτικός, συμπλεκτικός)
ac (παρατακτικός, συμπλεκτικός)
-que (παρατακτικός, συμπλεκτικός, εγκλιτική λέξη)
quia (υποτακτικός, αιτιολογικός)
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου