Ιλιάδα, στ.1-53

1^η ενότητα

Υποενότητες & Πλαγιότιτλοι

α’ ενότητα: στίχοι 1-11 « Επίκληση στη Μούσα, η Οργή του Αχιλλέα και του θεού Απόλλωνα»

β’ ενότητα: στίχοι 12-24 « Ο Χρύσης, ιερέας του Απόλλωνα ζητά από τον Αγαμέμνονα να του δώσει πίσω την κόρη του, Χρυσηίδα»

γ’ ενότητα: στίχοι 25-43 « Η άρνηση του Αγαμέμνονα για την επιστροφή της Χρυσηίδας και ο αγενής-ασεβής τρόπο του απέναντι στο Χρύση»

δ’ ενότητα: στίχοι 44-53 « Η εκδίκηση του θεού Απόλλωνα  στους Αχαιούς-λοιμός»

Νοηματική Απόδοση ενότητας

Ο ποιητής στην αρχή του προοιμίου επικαλείται τη Μούσα και της ζητά να συμβάλει στη διήγηση των γεγονότων που αφορούν τις τελευταίες 51 μέρες του Τρωικού Πολέμου. Η πρώτη κιόλας λέξη του προοιμίου παρουσιάζεται το κεντρικό θέμα ολόκληρου του έπους: ἡ μῆνις, η οργή του Αχιλλέα αίτιος της οποίας είναι ο θεός Απόλλων σπέρνοντας τη διχόνοια ανάμεσα σ’ αυτόν και τον Αγαμέμνονα. Ο Αγαμέμνονας δε σεβάστηκε τον ιερέα του θεού και την επιθυμία του να επιστραφεί η κόρη του Χρυσηίδα προκαλώντας την οργή του Απόλλωνα, ο οποίος στέλνει στους Αχαιούς τρομερό λοιμό.

Απαντήσεις στις ερωτήσεις του βιβλίου

Ερώτηση 1

Το κεντρικό θέμα του έπους παρουσιάζεται από την πρώτη κιόλας λέξη του προοιμίου: η μῆνις, ο θυμός του Αχιλλέα και οι συνέπειές του(στ.2-5). Ο ποιητής αφηγείται τα γεγονότα των τελευταίων 51 ημερών πριν από την άλωση της Τροίας και ο θυμός του Αχιλλέα τοποθετείται στην 11^η ημέρα μετά τον ερχομό του Χρύση στο στρατόπεδο των Αχαιών, δηλαδή 40 ημέρες πριν από το τέλος του έπους.

Ερώτηση 2

Μούσα: πηγή έμπνευσης για τον ποιητή.

Δίας: ο πατέρας των θεών, όλα γίνονται σύμφωνα με τη δική του βούληση.

Απόλλωνας: θυμωμένος λόγω της άσεμνης συμπεριφοράς του Αγαμέμνονα, φροντίζει να πραγματοποιηθεί η βούληση του Δία και στέλνει λοιμό στο στρατόπεδο των Αχαιών.

Χρύσης: ιερέας του Απόλλωνα, για χάρη του ο Απόλλωνας τιμωροί τους Αχαιούς.

Χρυσηίδα: κόρη του Χρύση, αποτελεί  λάφυρο του Αγαμέμνονα και την αιτία τη διαμάχης του Αγαμέμνονα με τον Αχιλλέα.

Αγαμέμνονας: Αρχηγός των Αχαιών, προκαλεί με την ασεβή συμπεριφορά του τον Απόλλωνα.

Ερώτηση 3

Ο Χρύσης, ιερέας του Απόλλωνα καταφτάνει στο στρατόπεδο για να παρακαλέσει τον Αγαμέμνονα να ελευθερώσει την Χρυσηίδα, την οποία είχε πάρει ως λάφυρο. Η ιδιότητά του αυτή ως ιερέα  φανερώνει την υποστήριξη που λαμβάνει από το θεό και μας προϊδεάζει για την τελική επικράτησή του. Ακόμα, η φράση « μακροβόλον τοξευτήν» στ. 22 και η χρήση του ρήματος «ευλαβούμαι» εκ μέρους του Χρύση  αποτελούν υπαινιγμοί για την τιμωρία που θα δεχθεί ο Αγαμέμνονας λόγω της ασεβούς συμπεριφοράς του.

Ερώτηση 4

Η προσευχή του Χρύση ακολουθεί  το θρησκευτικό τυπικό της εποχής τυπικό και χωρίζεται σε 4 μέρη :α) επίκληση: «άκουσέ με» στ.38, β) προσφώνηση: « αργυρότοξε … Σμινθέα» στ.38-39, γ) υπενθύμιση προσφορών του πιστού απέναντι στο θεό: «εάν σου έκτισα … ερίφων» στ. 40-42, δ) αίτημα του πιστού: « τούτον μου τον πόθο… ας πλερώσουν» στ.42-43.

Τα παραπάνω στοιχεία εντοπίζονται σε κάθε προσευχή και στην κυριακάτικη, δηλαδή το Πάτερ ἡμῶν. Η μόνη διαφοροποίηση έγκειται στο γεγονός ότι στις χριστιανικές προσευχές δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στο θεϊκό στοιχείο και λιγότερο στις θυσίες-προσφορές των πιστών.

Ερώτηση 5

Ο ποιητής στην περιγραφή των θυμάτων του λοιμού ξεκινά να το πιο ασήμαντο για να καταλήξει στο πιο σημαντικό. Ακολουθεί την εξής σειρά: αναφέρεται αρχικά στους σκύλος, έπειτα στα μουλάρια και τέλος στους ανθρώπους. Η τεχνική αυτή ονομάζεται «νόμος των τριών» και συναντάται πολύ συχνά τόσο στη λογοτεχνία και τα δημοτικά τραγούδια (τρία αστροπελέκια πέσανε το ‘να ξοπίσω στ’ άλλο ¨ Σολωμός¨, αργά ντυθεί, αργά αλλαχτεί, αργά να πάει το γιόμα ¨ Γιοφύρι της Άρτας¨ όσο και στην αρχαία ελληνική αλλά και χριστιανική θρησκεία ( τρεις Μοίρες, τρείς Χάριτες, τρεις παίδες εν καμίνω, Αγία Τριάδα). 

Ερώτηση 6

Στο προοίμιο της Οδύσσειας και της Ιλιάδας ο ποιητής καλεί τη Μούσα για να του δώσει έμπνευση ενώ παράλληλα αναφέρεται στη διήγηση σημαντικών γεγονότων, στο κεντρικό θέμα και στους ήρωες. Έτσι, και ο Ησίοδος επικαλείται τη Μούσα. Ωστόσο, η σχέση μεταξύ των θεών και των ανθρώπων, καθώς και ο ρόλος που διαδραματίζουν ο θεοί, διαφέρουν στα έργα. Στην Οδύσσεια για παράδειγμα, οι σύντροφοι του Οδυσσέα τιμωρούνται από το θεό Ήλιο καθώς παράκουσαν τις εντολές του, πράγμα που φανερώνει την έκδηλη ανάμειξη των θεών στις υποθέσεις των ανθρώπων. Αντίθετα, στην Ιλιάδα ακολουθείται η βουλή του Δία και τα πράγματα εξελίσσονται όπως εκείνος επιθυμεί, ενώ στο Έργα και Ημέραι, ο Δίας καθορίζει την ηθική τάξη, την δόξα ή την ατιμωρησία των θεών. Τέλος, διαφορετική θεματική παρουσιάζουν τα έργα μεταξύ του, καθώς η Οδύσσεια κατέχει καρτερικό χαρακτήρα, η Ιλιάδα πολεμικό ενώ το Έργα και Ημέραι δεν παρουσιάζουν καν ηρωικά χαρακτήρα.