Lectio Tertia
Μετάφραση
Ο Κηφέας και η Κασσιόπη έχουν κόρη την Ανδρομέδα. Η Κασσιόπη, περήφανη για την ομορφιά της, συγκρίνει τον εαυτό της με τις Νύμφες (= Νηρηίδες). Ο Ποσειδώνας οργισμένος στέλνει στην ακτή της Αιθιοπίας θαλάσσιο κήτος, το οποίο βλάπτει/αφανίζει τους κατοίκους. Το μαντείο απαντά στους κατοίκους: «βασιλικό σφάγιο αρέσει στον θεό!». Τότε ο Κηφέας δένει την Ανδρομέδα σε έναν βράχο. Το κήτος κινείται προς την Ανδρομέδα. Ξαφνικά καταφθάνει πετώντας ο Περσέας με τα φτερωτά σανδάλια (του). Βλέπει την κόρη και θαμπώνεται από την ομορφιά της κοπέλας. Ο Περσέας σκοτώνει το κήτος με δόρυ και ελευθερώνει την Ανδρομέδα. Ο Κηφέας, η Κασσιόπη και οι κάτοικοι της Αιθιοπίας χαίρονται πάρα πολύ.
Συντακτική Ανάλυση
1. Cepheus et Cassiope Andromedam filiam habent: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (habent: οριστική ενεστώτα).
habent: ρήμα.
Cepheus, Cassiope: υποκείμενα του ρήματος habent. Τα υποκείμενα συνδέονται με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο et. .
Andromedam: αντικείμενο του ρήματος habent.
filiam: κατηγορούμενο του αντικειμένου (Andromedam) του ρήματος habent.
2. Cassiope, superba forma sua, cum Nymphis se comparat: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός. (comparat: οριστική ενεστώτα).
comparat: ρήμα.
Cassiope: υποκείμενο του ρήματος comparat.
se: αντικείμενο του ρήματος comparat. Η αντωνυμία se αναφέρεται στο υποκείμενο (Cassiope) του ρήματος (comparat) και επομένως έχουμε ευθεία (ή άμεση) αυτοπάθεια.
cum Nymphis: εμπρόθετος προσδιορισμός της παραβολής (δηλώνει σύγκριση) στο ρήμα comparat.
superba: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο Cassiope λόγω του ρήματος δράσης comparat.
forma: αφαιρετική της αιτίας στο superba ως ετερόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός.
sua: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη forma. Η αντωνυμία sua αναφέρεται στο υποκείμενο (Cassiope) του ρήματος (comparat) και επομένως έχουμε ευθεία (ή άμεση) αυτοπάθεια.
3.Neptunus iratus ad oram Aethiopiae urget beluam marinam: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (urget: οριστική ενεστώτα).
urget: ρήμα.
Neptunus: υποκείμενο του ρήματος urget.
beluam: αντικείμενο του ρήματος urget.
marinam: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη beluam.
iratus: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο Neptunus λόγω του ρήματος δράσης urget.
ad oram: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει την κίνηση (κατεύθυνση) σε τόπο στο ρήμα urget.
Aethiopiae: γενική κτητική στη λέξη oram.
4.quae incolis nocet: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στη λέξη beluam της κύριας, λειτουργεί όπως ο επιθετικός προσδιορισμός. Εκφέρεται με οριστική (nocet: οριστική ενεστώτα) και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
nocet: ρήμα.
quae: υποκείμενο του ρήματος nocet.
incolis: αντικείμενο του ρήματος nocet, το οποίο συντάσσεται με δοτική.
5.Oraculum incolis respondet: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (respondet: οριστική ενεστώτα).
respondet: ρήμα.
οraculum: υποκείμενο του ρήματος respondet.
incolis: αντικείμενο του ρήματος respondet σε πτώση δοτική.
6.«regia hostia deo placet !»: κύρια, επιφωνηματική πρόταση και εκφράζει έντονο ψυχικό πάθος. Εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (placet: οριστική ενεστώτα).
placet: ρήμα.
hostia: υποκείμενο του ρήματος placet.
deo: αντικείμενο του ρήματος placet σε πτώση δοτική.
regia: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη hostia.
7.Tum Cepheus Andromedam ad scopulum adligat: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (adligat: οριστική ενεστώτα).
adligat: ρήμα.
Cepheus: υποκείμενο του ρήματος adligat.
Andromedam: αντικείμενο του ρήματος adligat.
ad scopulum: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει τον τόπο στο ρήμα adligat.
Tum: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα adligat.
8. belua ad Andromedam se movet: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (movet: οριστική ενεστώτα).
movet: ρήμα.
belua: υποκείμενο του ρήματος movet.
se: αντικείμενο του ρήματος movet. H αντωνυμία se αναφέρεται στο υποκείμενο (belua) του ρήματος (movet) και επομένως έχουμε ευθεία (ή άμεση) αυτοπάθεια.
ad Andromedam: εμπρόθετος προσδιορισμός της κίνησης (κατεύθυνσης) σε πρόσωπο στο ρήμα movet.
9. Repente Perseus calceis pennatis advolat: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (advolat: οριστική ενεστώτα).
advolat: ρήμα.
Perseus: υποκείμενο του ρήματος advolat.
calceis: αφαιρετική οργανική του οργάνου στο ρήμα advolat.
pennatis: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη calceis.
repente: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρήμα advolat.
10. puellam videt: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (videt: οριστική ενεστώτα).
videt: ρήμα.
(Perseus): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος videt. Ως εννοούμενο υποκείμενο μπορεί να θεωρηθεί και η αντωνυμία is.
puellam: αντικείμενο του ρήματος videt.
11. et stupet forma puellae: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (stupet: οριστική ενεστώτα). Συνδέεται με την προηγούμενη κύρια πρόταση με τον συμπλεκτικό, παρατακτικό σύνδεσμο et.
stupet: ρήμα.
(Perseus): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος stupet. Ως εννοούμενο υποκείμενο μπορεί να θεωρηθεί και η αντωνυμία is.
forma: αφαιρετική της αιτίας στο ρήμα stupet.
puellae: γενική κτητική στη λέξη forma.
12.Perseus hasta beluam delet: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (delet: οριστική ενεστώτα).
delet: ρήμα.
Perseus: υποκείμενο του ρήματος delet.
beluam: αντικείμενο του ρήματος delet.
hasta: αφαιρετική οργανική του οργάνου στο ρήμα delet.
13. et Andromedam liberat: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (liberat: οριστική ενεστώτα). Συνδέεται με την προηγούμενη κύρια πρόταση με τον συμπλεκτικό, παρατακτικό σύνδεσμο et.
liberat: ρήμα.
(Perseus): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος liberat. Ως εννoούμενο υποκείμενο μπορεί να θεωρηθεί και η αντωνυμία is.
Andromedam: αντικείμενο του ρήματος liberat.
14. Cepheus, Cassiope et incolae Aethiopiae valde gaudent: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (gaudent: οριστική ενεστώτα).
gaudent: ρήμα.
Cepheus, Cassiope, incolae: υποκείμενα του ρήματος gaudent. Τα υποκείμενα (Cassiope, incolae) συνδέονται μεταξύ τους με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο et.
Aethiopiae: γενική κτητική ή αντικειμενική στη λέξη incolae.
valde: επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού στο ρήμα gaudent.
Ουσιαστικά
A΄ κλίση
Cassiope -es: θηλυκό (η γενική και αιτιατική ενικού είναι Cassiopes και Cassiopen αντιστοίχως – δεν έχει πληθυντικό).
Andromeda -ae: θηλυκό (δεν έχει πληθυντικό)
filia -ae: θηλυκό (η δοτική και αφαιρετική πληθυντικού είναι filiis και filiabus)
forma -ae: θηλυκό
Nympha -ae: θηλυκό
ora -ae: θηλυκό
Aethiopia -ae: θηλυκό (δεν έχει πληθυντικό)
belua -ae: θηλυκό
incola -ae: αρσενικό (και θηλυκό)
hostia -ae: θηλυκό
puella -ae: θηλυκό
hasta -ae: θηλυκό
Β΄ κλίση
Cepheus -i: αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό)
Neptunus -i: αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό)
oraculum -i: ουδέτερο
scopulus -i:αρσενικό
Perseus-i: αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό)
calceus -i: αρσενικό
deus -i: αρσενικό (το ουσιαστικό έχει κλητική ενικού: dive ή deus). Για την κλίση του βλ. Ψηφιακό Βοήθημα, Γραμματική. Ουσιαστικά Β΄ κλίση.
Επίθετα
Β΄ κλίση
superbus,-a,-um (συγκριτικός βαθμός: superbior, -ior, -ius και υπερθετικός βαθμός: superbissimus, -a, -um).
marinus, -a, -um
regius, -a, -um
pennatus, -a, -um
iratus, -a, -um
Αντωνυμίες
suus, sua, suum (κτητική, για έναν και για πολλούς κτήτορες, εδώ για έναν κτήτορα)
se (προσωπική που εδώ εκφράζει την αυτοπάθεια)
qui, quae, quod (αναφορική)
Ρήματα
1η Συζυγία
comparo, comparavi, comparatum, comparare
adligo, adligavi, adligatum, adligare
advolo, advolavi, advolatum, advolare
libero, liberavi, liberatum, liberare
2η Συζυγία
habeo, habui, habitum, habēre
urgeo, ursi,---, urgēre
noceo, nocui, nocitum, nocēre
respondeo,respondi,responsum,respondēre
placeo, placui, placitum, placēre
moveo, movi, motum, movēre
video, vidi, visum, vidēre
stupeo, stupui,---, stupēre
deleo, delevi, deletum, delēre
gaudeo, gavisus sum, gavisum, gaudēre (ημιαποθετικό)
Επιρρήματα
tum
repente
valde (συγκριτικός: valdius, υπερθετικός: valdissime)
Προθέσεις
cum + αφαιρετική
ad+ αιτιατική
Σύνδεσμοι
et (συμπλεκτικός, παρατακτικός)
Lectio Quinta
Συντακτική ανάλυση
1. Silius Italicus, poeta epicus, vir clarus erat: κύρια πρόταση κρίσεως, αφού εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (erat: οριστική παρατατικού).
erat: ρήμα.
Silius Italicus: υποκείμενο του ρήματος erat.
vir: κατηγορούμενο του υποκειμένου (Silius Italicus) εξαιτίας του συνδετικού ρήματος erat.
clarus: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη vir.
poeta: ομοιόπτωτος προσδιορισμός, παράθεση στο Silius Italicus.
epicus: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη poeta.
2. XVII (septendecim) libri eius de bello Punico secundo pulchri sunt: κύρια πρόταση κρίσεως, αφού εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (sunt: οριστική ενεστώτα).
sunt: ρήμα.
libri: υποκείμενο του ρήματος sunt.
pulchri: κατηγορούμενο του υποκειμένου (libri) εξαιτίας του συνδετικού ρήματος sunt.
septendecim (XVII): ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο libri.
eius: γενική του δημιουργού (genetivus auctoris) ή κτητική στη λέξη libri.
de bello: εμπρόθετος προσδιορισμός της αναφοράς στο libri. Ισοδυναμεί προς το περί + γενική της αρχαίας ελληνικής.
Punico: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη bello.
secundo: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο Punico bello.
3. Ultimis annis vitae suae in Campania se tenebat: κύρια πρόταση κρίσεως, αφού εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (tenebat: οριστική παρατατικού).
tenebat: ρήμα.
(Silius Italicus): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος tenebat.
se: αντικείμενο του ρήματος tenebat. Η αντωνυμία se αναφέρεται στο υποκείμενο (Silius) του ρήματος (tenebat) και επομένως έχουμε ευθεία αυτοπάθεια.
annis: αφαιρετική τοπική του χρόνου στο ρήμα tenebat. (Δηλώνει το πότε = χρονικός εντοπισμός).
ultimis: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη annis.
vitae:γενική διαιρετική στο annis.
suae: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη vitae. Η αντωνυμία suae αναφέρεται στο υποκείμενο (Silius) του ρήματος (tenebat) και επομένως έχουμε ευθεία αυτοπάθεια (κτήση με αυτοπάθεια).
in Campania: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει τη στάση σε τόπο στο ρήμα tenebat.
4.Multos in illis locis agros possidebat: κύρια πρόταση κρίσεως, αφού εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (possidebat: οριστική παρατατικού).
possidebat: ρήμα.
(Silius Italicus): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος possidebat. Ως εννοούμενο υποκείμενο μπορεί να θεωρηθεί και η λέξη is.
agros: αντικείμενο του ρήματος possidebat.
multos: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη agros.
in locis: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει τη στάση σε τόπο στο ρήμα possidebat.
illis: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη locis.
5. Silius animum tenerum habebat: κύρια πρόταση κρίσεως, αφού εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (habebat: οριστική παρατατικού).
habebat: ρήμα.
Silius: υποκείμενο του ρήματος habebat.
animum: αντικείμενο του ρήματος habebat.
tenerum: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη animum.
6. Gloriae Vergili studebat κύρια πρόταση κρίσεως, αφού εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (studebat: οριστική παρατατικού).
studebat: ρήμα.
(Silius Italicus): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος studebat. Ως εννοούμενο υποκείμενο μπορεί να θεωρηθεί και η λέξη is.
gloriae: αντικείμενο του ρήματος studebat. To ρήμα studebat συντάσσεται με δοτική.
Vergili: γενική κτητική στη λέξη gloriae.
7. ingeniumque eius fovebat: κύρια πρόταση κρίσεως, αφού εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (fovebat: οριστική παρατατικού). Η πρόταση συνδέεται παρατακτικά με την προηγούμενη κύρια με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο- εγκλιτική λέξη -que.
fovebat: ρήμα.
(Silius Italicus): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος fovebat. Ως εννοούμενο υποκείμενο μπορεί να θεωρηθεί και η λέξη is.
ingenium: αντικείμενο του ρήματος fovebat.
eius: γενική κτητική στη λέξη ingenium (κτήση χωρίς αυτοπάθεια, δηλ. Vergili).
8. Eum (Silius Italicus) (sic) honorabat: κύρια πρόταση κρίσεως, αφού εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (honorabat: οριστική παρατατικού).
honorabat: ρήμα.
(Silius Italicus): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος honorabat. Ως εννοούμενο υποκείμενο μπορεί να θεωρηθεί και η λέξη is.
eum: αντικείμενο του ρήματος honorabat.
9. ut puer magistrum (honorat): δευτερεύουσα επιρρηματική, απλή παραβολική, συγκριτική ελλειπτική πρόταση που δηλώνει τον τρόπο. Εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο ut και εκφέρεται με οριστική η οποία δηλώνει το πραγματικό γεγονός (εννοούμενο ρήμα honorat), αφού η σύγκριση αφορά σε δύο καταστάσεις που είναι ή θεωρούνται ότι είναι αντικειμενική πραγματικότητα. Η παραβολική πρόταση λειτουργεί ως β΄ όρος σύγκρισης. Ως α΄ όρος σύγκρισης θεωρείται η κύρια πρόταση «(Silius Italicus) eum (sic) honorabat».
(honorat): εννοούμενο ρήμα.
puer: υποκείμενο του εννοούμενου ρήματος honorat.
magistrum: αντικείμενο του εννοούμενου ρήματος honorat.
10 Monumentum eius pro templo habebat: κύρια πρόταση κρίσεως, αφού εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (habebat: οριστική παρατατικού).
habebat: ρήμα.
(Silius Italicus): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος habebat. Ως εννοούμενο υποκείμενο μπορεί να θεωρηθεί και η λέξη is.
monumentum: αντικείμενο του ρήματος habebat.
eius: γενική κτητική στο monumentum (κτήση χωρίς αυτοπάθεια, δηλ. Vergili).
pro templo: εμπρόθετος προσδιορισμός της παραβολής που λειτουργεί ως κατηγορούμενο στη λέξη monumentum.
11. quod Neapoli iacebat: δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική πρόταση στη λέξη monumentum της κύριας πρότασης. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quod και εκφέρεται με οριστική (iacebat), καθώς εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
iacebat:ρήμα.
quod: υποκείμενο του ρήματος iacebat.
Neapoli: απρόθετη τοπική αφαιρετική (επειδή είναι όνομα πόλεως) που δηλώνει τη στάση σε τόπο στο ρήμα iacebat.
Ουσιαστικά
A΄ κλίση
poeta -ae: αρσενικό
vita-ae: θηλυκό
Campania -ae: θηλυκό
gloria -ae: θηλυκό
Β΄ κλίση
Silius -ii/ -i: αρσενικό (Η κλητική ενικού σχηματίζεται σε -i, με συναίρεση του -ie σε-i, [Sili]).
vir, viri: αρσενικό
liber -bri: αρσενικό
bellum -i: ουδέτερο
annus -i: αρσενικό
locus -i: αρσενικό. Στον πληθυντικό κλίνεται και ως αρσενικό loci -orum, όταν σημαίνει χωρία βιβλίου και ως ουδέτερο loca -orum, όταν σημαίνει τόπους, τοποθεσίες (ετερογενές).
animus -i: αρσενικό
ager, agri: αρσενικό
Vergilius -ii / -i: αρσενικό. (Η κλητική ενικού σχηματίζεται σε -i, με συναίρεση του -ie σε-i, [Vergili]).
ingenium -ii/ -i: ουδέτερο
puer -i: αρσενικό και θηλυκό. Εδώ είναι αρσενικό.
magister -stri: αρσενικό
monumentum -i: ουδέτερο
templum -i: ουδέτερο
Γ΄ κλίση
Neapolis -is: θηλυκό [Σχηματίζει την αιτιατική ενικού, κατ’ εξαίρεση, σε -im (Neapolim) και την αφαιρετική του ενικού σε -i (Neapoli)].
Επίθετα
Β΄ κλίση
Italicus, -a, um
epicus, -a, -um
clarus, -a, -um (συγκριτικός βαθμός: clarior, -ior, -ius, υπερθετικός βαθμός:clarissimus, -a, -um).
Punicus, -a, -um
pulcher, pulchra, pulchrum (συγκριτικός βαθμός: pulchrior, -ior, -ius, υπερθετικός βαθμός: pulcherrimus, -a, -um).
multi, multae, multa (συγκριτικός βαθμός: plures, plures, plur(i)a, υπερθετικός βαθμός: plurimi, plurimae, plurima).
tener, tenera, tenerum (συγκριτικός βαθμός: tenerior, -ior, -ius , υπερθετικός βαθμός: tenerrimus, -a, -um).
ultimus, -a, -um (θετικός βαθμός: ultra, συγκριτικός βαθμός ulterior, -ior, -ius). secundus, -a, -um
septendecim: Απόλυτο αριθμητικό, άκλιτη λέξη
Αντωνυμίες
is, ea, id (δεικτική-επαναληπτική)
suus, sua, suum (κτητική, για έναν και για πολλούς κτήτορες, εδώ για έναν κτήτορα) εκφράζει αυτοπάθεια.
se (προσωπική) εκφράζει αυτοπάθεια
ille, illa, illud (δεικτική)
qui, quae, quod (αναφορική)
Ρήματα
1η Συζυγία
honoro, honoravi, honoratum, honorāre
2η Συζυγία
teneo, tenui, tentum, tenēre
possideo, possedi, possessum, possidēre
habeo, habui, habitum, habēre
studeo, studui, ---, studēre
foveo, fovi, fotum, fovēre
iaceo, iacui, iacitum, iacēre
Προθέσεις
Lectio Sexta
Σε αυτήν την πολιτεία, την οποία συγκρατούν οι νόμοι, οι καλοί άνδρες (πολίτες) πρόθυμα τηρούν τους νόμους. Γιατί ο νόμος είναι το θεμέλιο της ελευθερίας, η πηγή της δικαιοσύνης. Ο νους και η ψυχή και η σκέψη και η κρίση της πολιτείας βρίσκονται στους νόμους. Όπως τα σώματά μας χωρίς τον νου/πνεύμα (δεν στέκονται/υπάρχουν), έτσι και η πολιτεία χωρίς τον νόμο δεν στέκεται/υπάρχει. Οι άρχοντες είναι θεράποντες των νόμων, οι δικαστές (είναι) ερμηνευτές των νόμων και τελικά όλοι (εμείς) είμαστε υπηρέτες των νόμων: γιατί έτσι μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι.
Συντακτική ανάλυση
1. In ea civitate boni viri libenter leges servant: κύρια πρόταση κρίσεως, επειδή εκφέρεται με οριστική (servant: οριστική ενεστώτα) και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
servant: ρήμα.
viri: υποκείμενο του ρήματος servant.
leges: αντικείμενο του ρήματος servant.
boni: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη viri.
in civitate: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει στάση σε τόπο (μεταφορική χρήση) στο ρήμα servant.
ea: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη civitate.
libenter: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρήμα servant.
2. quam leges continent: δευτερεύουσα αναφορική, προσδιοριστική πρόταση στη λέξη civitate της κύριας. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quam και εκφέρεται με οριστική (continent), καθώς εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
continent: ρήμα.
leges: υποκείμενο του ρήματος continent.
quam: αντικείμενο του ρήματος continent.
3. Lex enim est fundamentum libertatis, fons aequitatis: κύρια πρόταση κρίσεως, επειδή εκφέρεται με οριστική (est: οριστική ενεστώτα) και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
est: ρήμα.
lex: υποκείμενο του ρήματος est.
fundamentum, fons: κατηγορούμενα του υποκειμένου (lex) μέσω του συνδετικού ρήματος est (ασύνδετο σχήμα).
libertatis: γενική αντικειμενική στο fundamentum.
aequitatis: γενική υποκειμενική στο fons.
4. Mens et animus et consilium et sententia civitatis posita est in legibus: κύρια πρόταση κρίσεως, επειδή εκφέρεται με οριστική (posita est: οριστική παθητικού παρακειμένου) και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
posita est: ρήμα.
mens, animus, consilium, sententia: υποκείμενα του ρήματος posita est. Τα υποκείμενα συνδέονται μεταξύ τους με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο et (πολυσύνδετο σχήμα).
civitatis: γενική κτητική αναφέρεται στα υποκείμενα του ρήματος (mens, animus, consilium και sententia).
in legibus: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει στάση σε τόπο (μεταφορική χρήση) στο ρήμα posita est.
5. Ut corpora nostra sine mente (non stant): δευτερεύουσα επιρρηματική, απλή, παραβολική, συγκριτική, που δηλώνει τον τρόπο. Εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο ut και εκφέρεται με οριστική (εννοούμενο ρήμα non stant), αφού η σύγκριση αφορά σε δύο καταστάσεις που είναι ή θεωρούνται ότι είναι αντικειμενική πραγματικότητα. Η παραβολική πρόταση λειτουργεί ως β΄ όρος σύγκρισης. Ο α΄ όρος είναι η κύρια πρόταση «sic civitas…non stat». Το τροπικό επίρρημα sic της κύριας προεξαγγέλλει την απλή παραβολική/συγκριτική πρόταση του τρόπου.
(non stant): εννοούμενο ρήμα.
corpora: υποκείμενο του εννοούμενου ρήματος (non stant).
nostra: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη corpora.
sine mente: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει έλλειψη, εξαίρεση στο εννοούμενο ρήμα (non stant).
6. sic civitas sine lege non stat: κύρια πρόταση κρίσεως, επειδή εκφέρεται με οριστική (non stat: οριστική ενεστώτα) και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
non stat: ρήμα.
civitas: υποκείμενο του ρήματος non stat.
sine lege: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει έλλειψη, εξαίρεση στο ρήμα non stat.
sic: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρήμα non stat.
7. Legum ministri sunt magistratus: κύρια πρόταση κρίσεως, επειδή εκφέρεται με οριστική (sunt: οριστική ενεστώτα) και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
sunt: ρήμα.
magistratus: υποκείμενο του ρήματος sunt.
ministri: κατηγορούμενο του υποκειμένου (magistratus) λόγω του συνδετικού ρήματος sunt.
legum: γενική αντικειμενική στο ministri.
8. legum interpretes iudices (sunt): κύρια πρόταση κρίσεως, επειδή εννοείται ότι εκφέρεται με οριστική (sunt: οριστική ενεστώτα), λόγω του ασύνδετου σχήματος, και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
(sunt): εννοούμενο ρήμα.
iudices: υποκείμενο του εννοούμενου ρήματος sunt.
interpretes: κατηγορούμενο του υποκειμένου (iudices) λόγω του εννοούμενου συνδετικού ρήματος (sunt).
legum: γενική αντικειμενική στη λέξη interpretes.
9. legum denique omnes servi sumus: κύρια πρόταση κρίσεως, επειδή εκφέρεται με οριστική (sumus: οριστική ενεστώτα) και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
sumus: ρήμα.
(nos): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος sumus.
omnes: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο εννοούμενο υποκείμενο (nos).
servi: κατηγορούμενο του εννοούμενου υποκειμένου (nos) λόγω του συνδετικού ρήματος sumus.
legum: γενική αντικειμενική στη λέξη servi.
denique: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα sumus.
10. sic enim liberi esse possumus: κύρια πρόταση κρίσεως, επειδή εκφέρεται με οριστική (possumus: οριστική ενεστώτα) και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
possumus: ρήμα.
(nos): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος possumus και του απαρεμφάτου esse (ταυτοπροσωπία).
esse: αντικείμενο του ρήματος possumus και τελικό απαρέμφατο.
liberi: κατηγορούμενο του εννοούμενου υποκειμένου (nos) λόγω του απαρεμφάτου του συνδετικού ρήματος (esse).
sic: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρήμα possumus.
Ουσιαστικά
A΄ κλίση
sententia -ae: θηλυκό
Β΄ κλίση
vir, viri: αρσενικό
fundamentum -i: ουδέτερο
animus -i: αρσενικό
consilium -ii/ -i: ουδέτερο
minister -stri: αρσενικό
servus -i: αρσενικό
Γ΄ κλίση
civitas -atis:θηλυκό. (Γενική πληθυντικού civitatum και civitatium).
lex, legis: θηλυκό
libertas -atis: θηλυκό. (Γενική πληθυντικού libertatum και libertatium).
fons, fontis: αρσενικό. (Γενική πληθυντικού fontium).
aequitas -atis: θηλυκό. (Ως αφηρημένη έννοια δεν σχηματίζει κατά κανόνα πληθυντικό αριθμό).
mens, mentis: θηλυκό (Γενική πληθυντικού mentium).
corpus -oris: ουδέτερο
interpres -pretis: αρσενικό και θηλυκό
iudex -icis: αρσενικό
Δ΄ κλίση
magistratus -us: αρσενικό
Επίθετα
Β΄ κλίση
bonus, -a, -um (συγκριτικός: melior,-ior,-ius , υπερθετικός:optimus, -a, -um)
liber, libera, liberum (συγκριτικός:liberior, -ior, -ius, υπερθετικός:liberrimus, -a, -um)
Γ΄ κλίση
omnis, omnis, omne
Αντωνυμίες
is, ea, id (δεικτική-επαναληπτική)
qui, quae, quod (αναφορική)
noster, nostra, nostrum (κτητική, α΄ προσώπου, για πολλούς κτήτορες)
Ρήματα
1η Συζυγία
servo, servavi, servatum, servāre
sto, steti, statum, stāre
2η Συζυγία
contineo, continui, contentum, continēre
3η Συζυγία
pono, posui, positum, poněre
Βοηθητικό ρήμα
sum, fui, ---, esse
Ανώμαλο ρήμα
possum, potui, ---, posse
Προθέσεις
in + αιτιατική ή τοπική αφαιρετική
sine + κυρίως αφαιρετική
Σύνδεσμοι
enim (αιτιολογικός)
et (παρατακτικός, συμπλεκτικός)
ut ( υποτακτικός, παραβολικός)
Επιρρήματα
libenter (τροπικό)
sic (τροπικό)
denique (χρονικό)
Ο Καίσαρας εξαιτίας της έλλειψης δημητριακών εγκαθιστά τις λεγεώνες (του) σε πολλά χειμερινά στρατόπεδα. Διατάζει τέσσερις από αυτές να ξεχειμωνιάσουν στη χώρα των Νερβίων και διατάζει τρεις να παραμείνουν στη χώρα των Βέλγων. Δίνει εντολή σ’ όλους τους διοικητές των λεγεώνων να μεταφέρουν σιτάρι στο στρατόπεδό (τους). Συμβουλεύει τους στρατιώτες (του) με τα εξής λόγια: «Πληροφορούμαι ότι οι εχθροί πλησιάζουν· οι ανιχνευτές μας αναγγέλλουν ότι αυτοί είναι/βρίσκονται κοντά. Οφείλετε/Πρέπει να φυλάγεστε από τη δύναμη των εχθρών· γιατί οι εχθροί συνηθίζουν να (εξ)ορμούν από τους λόφους και μπορούν να κατασφάξουν τους στρατιώτες (μας).
Συντακτική Ανάλυση
1. Caesar propter frumenti inopiam legiones in hibernis multis conlocat: κύρια πρόταση κρίσης που εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
conlocat: ρήμα.
Caesar: υποκείμενο στο conlocat.
legiones: αντικείμενο στο conlocat.
in hibernis: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει στάση σε τόπο στο conlocat.
multis: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο hibernis.
propter inopiam: εμπρόθετος προσδιορισμός του εξωτερικού αναγκαστικού αιτίου στο conlocat.
frumenti: γενική αντικειμενική στο inopiam.
2. Ex quibus quattuor in Nerviis hiemare iubet: κύρια πρόταση κρίσης που εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
iubet: ρήμα.
(Caesar): εννοούμενο υποκείμενο στο iubet.
quattuor: ουσιαστικοποιημένο επίθετο ως υποκείμενο του απαρεμφάτου hiemare (ετεροπροσωπία). Mπορούμε και να εννοήσουμε ως Υ legiones και το αριθμητικό ως επιθετικό προσδιορισμό. (δεκτή θεωρούμε και την άποψη: quattuor και άμεσο αντικείμενο στο iubet-δίπτωτο ρήμα) 1
hiemare: αντικείμενο στο iubet, τελικό απαρέμφατο.
Ex quibus: εμπρόθετος προσδιορισμός του διηρημένου όλου στο quattuor.
in Nerviis: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει στάση σε τόπο στο hiemare.
3. tribus imperat in Belgis remanere: κύρια πρόταση κρίσης που εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (Σημείωση: συνδέεται παρατακτικά με την προηγούμενη με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο et).
imperat: ρήμα.
(Caesar): εννοούμενο υποκείμενο στο imperat.
tribus: έμμεσο αντικείμενο στο imperat (ενν. legionibus).
remanere: άμεσο αντικείμενο στο imperat, τελικό απαρέμφατο.
(tres): εννοούμενο υποκείμενο του απαρεμφάτου remanere (ετεροπροσωπία), ή εννοούμε τη λέξη legiones.
in Belgis: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει στάση σε τόπο στο remanere.
4. Legatos omnes frumentum in castra importare iubet: κύρια πρόταση κρίσης που εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
iubet: ρήμα.
(Caesar): εννοούμενο υποκείμενο στο iubet.
Legatos: υποκείμενο του απαρεμφάτου importare (ετεροπροσωπία). [Δεκτή θεωρούμε και την άποψη: Legatos και άμεσο αντικείμενο στο iubet-δίπτωτο ρήμα]2.
omnes: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο legatos.
importare: αντικείμενο στο iubet, τελικό απαρέμφατο.
frumentum: αντικείμενο στο importare.
in castra: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει κίνηση σε τόπο στο importare.
5. Milites his verbis admonet: κύρια πρόταση κρίσης που εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
admonet: ρήμα.
(Caesar): εννοούμενο υποκείμενο στο admonet.
Milites: αντικείμενο στο admonet.
verbis: απλή αφαιρετική (οργανική) του τρόπου στο admonet.
his: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο verbis.
6. hostes adventare audio: κύρια πρόταση κρίσης που εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
audio: ρήμα.
(ego): εννοούμενο υποκείμενο στο audio.
adventare: αντικείμενο στο audio, ειδικό απαρέμφατο.
hostes: υποκείμενο στο απαρέμφατο adventare (ετεροπροσωπία).
7. speculatores nostri eos prope esse nuntiant: κύρια πρόταση κρίσης που εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
nuntiant: ρήμα.
speculatores: υποκείμενο στο nuntiant.
nostri: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο speculatores.
esse: αντικείμενο στο nuntiant, ειδικό απαρέμφατο.
eos: υποκείμενο στο απαρέμφατο esse (ετεροπροσωπία).
prope: επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου στο esse.
8. Vim hostium cavere debetis: κύρια πρόταση κρίσης που εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
debetis: ρήμα.
(vos): εννοούμενο υποκείμενο στο debetis και στο απαρέμφατο cavere (ταυτοπροσωπία).
cavere: αντικείμενο στο debetis, τελικό απαρέμφατο.
Vim: αντικείμενο στο cavere.
hostium: γενική κτητική ή υποκειμενική στο vim.
9. hostes enim de collibus advolare solent: κύρια πρόταση κρίσης που εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
solent: ρήμα.
hostes: υποκείμενο στο solent και στο απαρέμφατο advolare (ταυτοπροσωπία).
advolare: αντικείμενο στο solent, τελικό απαρέμφατο.
de collibus: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει κίνηση από τόπο στο advolare.
10. caedem militum perpetrare possunt: κύρια πρόταση κρίσης που εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός. (Σημείωση: συνδέεται παρατακτικά με την προηγούμενη με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο et).
possunt: ρήμα.
(hostes): εννοούμενο υποκείμενο στο possunt και στο απαρέμφατο perpetrare (ταυτοπροσωπία).
perpetrare: αντικείμενο στο possunt, τελικό απαρέμφατο.
caedem: αντικείμενο στο perpetrare.
militum: γενική αντικειμενική στο caedem.
Ουσιαστικά
A΄ κλίση
inopia -ae: θηλυκό → δεν έχει πληθυντικό
Belgae -arum: αρσενικό → δεν έχει ενικό
Β΄ κλίση
frumentum -i: ουδέτερο → ετερόσημο (frumentum -i = δημητριακά, στάρι, frumenta -orum = τα γεννήματα)
hiberna -orum: ουδέτερο → δεν έχει ενικό
Nervii -orum: αρσενικό → δεν έχει ενικό
legatus -i: αρσενικό
castra -orum: ουδέτερο → ετερόσημο (castrum -i = φρούριο, οχυρό, castra -orum = στρατόπεδο)
verbum -i: ουδέτερο
Γ΄ κλίση
Caesar -aris: αρσενικό → δεν έχει πληθυντικό
legio -onis: θηλυκό
miles -itis: αρσενικό
hostis -is: αρσενικό + θηλυκό (εδώ αρσενικό)
speculator -oris: αρσενικό
vis: θηλυκό → ελλειπτικό στην κλίση
collis -is: αρσενικό (αφαιρετική ενικού-e/-i, γενική πληθυντικού –ium)
caedes -is: θηλυκό
Επίθετα
Β΄ κλίση
multi, -ae, -a (εύχρηστο στον πληθυντικό) → Παραθετικά: plures, -es, -(i)a, plurimi, -ae, -a
Γ΄ κλίσηomnis, -is, -e → δεν σχηματίζει παραθετικά
Αντωνυμίες
qui, quae, quod (αναφορική)
hic, haec, hoc (δεικτική)
noster, nostra, nostrum (κτητική, α΄προσώπου, για πολλούς κτήτορες)
is, ea, id (δεικτική, εδώ επαναληπτική)
Αριθμητικά
quattuor: απόλυτο αριθμητικό επίθετο (άκλιτο)
tres, tres, tria (απόλυτο αριθμητικό επίθετο) → κλίνεται σαν γ’ κλιτο επίθετο χωρίς κλητική
Ρήματα
1η Συζυγία
iubeo, iussi, iussum, iubēre
remaneo, remansi, ―, remanēre
admoneo, admonui, admonitum, admonēre
caveo, cavi, cautum, cavēre
debeo, debui, debitum, debēre
soleo, solitus sum, solitum, solēre (ημιαποθετικό)
4η Συζυγία
audio, audivi, auditum, audīre
Βοηθητικό Ρήμα
sum, fui, ―, esse
Ανώμαλο Ρήμα
possum, potui, ―, posse
Επίρρημα
prope → Παραθετικά: propius, proxime
Προθέσεις
propter (+ αιτιατική)
in (+ (τοπική) αφαιρετική/αιτιατική)
ex (+ (κυρίως) αφαιρετική)
de + (κυρίως) αφαιρετική
Σύνδεσμοι
et (παρατακτικός συμπλεκτικός)
enim (παρατακτικός διασαφητικός και αιτιολογικός)
Ο Αννίβας, ο Καρχηδόνιος στρατηγός, σε ηλικία 26 χρόνων νίκησε στον πόλεμο όλα τα έθνη της Ισπανίας και κυρίευσε με τη βία το Σάγουντο. Έπειτα πέρασε με ελέφαντες πάνω από τις Άλπεις, που χωρίζουν την Ιταλία από τη Γαλατία. Μόλις βρέθηκε στην Ιταλία, κατατρόπωσε κι εξολόθρευσε τις ρωμαϊκές στρατιές (ή τις στρατιωτικές δυνάμεις των Ρωμαίων) κοντά στον ποταμό Τίκινο, στον ποταμό Τρεβία, στη λίμνη Τρασιμένη και στις Κάννες. Ο Ρωμαϊκός λαός πληροφορήθηκε έντρομος την καταστροφή στις Κάννες. Ο Αννίβας ξέφυγε από την ενέδρα του Φαβίου Μαξίμου στον Φαλερνό αγρό. Αφού συμπλήρωσε 14 χρόνια στην Ιταλία, οι Καρχηδόνιοι τον ανακάλεσαν στην Αφρική. Εκεί ο Αννίβας μάταια επιδίωξε να τελειώσει με συνθήκη τον πόλεμο με τους Ρωμαίους. Τελικά, αγωνίστηκε με τον (ή ενάντια στον) Πόπλιο Σκιπίωνα κοντά στη Ζάμα, αλλά τη νίκη την κέρδισαν οι Ρωμαίοι.
Σύνταξη
1. Hannibal, dux Carthaginiensis, VI et XX annos natus, omnes gentes Hispaniae bello superavit: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
superavit: ρήμα.
Hannibal: υποκείμενο ρήματος.
dux: παράθεση στο Hannibal.
Carthaginiensis: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο dux.
VI et XX (sex et viginti): ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο annos.
annos: αιτιατική του χρόνου (δηλώνει τη χρονική διάρκεια) στο natus.
natus: ουσιαστικοποιημένη επιθετική μετοχή, ως παράθεση στο Hannibal.
gentes: αντικείμενο στο superavit.
omnes: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο gentes.
Hispaniae: γενική κτητική στο gentes.
bello: αφαιρετική οργανική του μέσου (τρόπου) στο superavit.
2. et Saguntum vi expugnavit.: κύρια πρόταση κρίσης. Συνδέεται με την προηγούμενη παρατακτικά με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο et, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
expugnavit: ρήμα.
(Hannibal): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
Saguntum: αντικείμενο στο expugnavit.
vi: αφαιρετική οργανική του τρόπου στο expugnavit.
3. Postea Alpes, …, cum elephantis transiit.: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
transiit: ρήμα.
(Hannibal): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
Alpes: αντικείμενο στο transiit
cum elephantis: εμπρόθετος προσδιορισμός της συνοδείας στο transiit.
Postea: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου (δηλώνει τη χρονική ακολουθία) στο transiit.
4. quae Italiam ab Gallia seiungunt: δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική πρόταση στο Alpes στο οποίο λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός.
seiungunt: ρήμα.
quae: υποκείμενο ρήματος.
Italiam: αντικείμενο στο seiungunt.
ab Gallia: εμπρόθετος προσδιορισμός της απομάκρυνσης στο seiungunt.
5. Ubi in Italia fuit: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης «apud Ticinum, Trebiam, Trasumenum et Cannas copias Romanorum profligavit». Εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο Ubi (δηλώνει το προτερόχρονο), εκφέρεται με οριστική έγκλιση, γιατί μας ενδιαφέρει καθαρά από χρονική άποψη∙ χρόνου παρακειμένου, γιατί δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
fuit: ρήμα.
(Hannibal): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
in Italia: εμπρόθετος προσδιορισμός (ή εμπρόθετη τοπική αφαιρετική) της στάσης σε τόπο στο fuit.
6. apud Ticinum, Trebiam, Trasumenum et Cannas copias Romanorum profligavit: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
profligavit: ρήμα.
(Hannibal): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
copias: αντικείμενο στο profligavit.
Romanorum: γενική κτητική στο copias.
apud Ticinum, (apud) Trebiam, (apud) Trasumenum et (apud) Cannas: εμπρόθετοι προσδιορισμοί της στάσης σε τόπο (πλησίον) στο profligavit (ασύνδετο σχήμα).
7. et delevit: κύρια πρόταση κρίσης και δηλώνει το πραγματικό γεγονός. Συνδέεται με την προηγούμενη παρατακτικά με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο et.
delevit: ρήμα.
(Hannibal): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
(copias): εννοούμενο αντικείμενο στο delevit.
8. Populus Romanus cladem Cannensem pavidus audivit.: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
audivit: ρήμα.
Populus: υποκείμενο ρήματος.
Romanus: ομοιόπτωτος,επιθετικός προσδιορισμός στο Populus.
cladem: αντικείμενο στο audivit.
Cannensem: ομοιόπτωτος,επιθετικός προσδιορισμός στο cladem.
pavidus: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο ρήμα, αναφέρεται στο Populus.
9. In agro Falerno Hannibal ex insidiis Fabii Maximi se expedivit.: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
expedivit: ρήμα.
Hannibal: υποκείμενο ρήματος.
se: αντικείμενο στο expedivit (άμεση/ευθεία αυτοπάθεια).
In agro: εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο στο expedivit.
Falerno: ομοιόπτωτος,επιθετικός προσδιορισμός στο agro.
ex insidiis: εμπρόθετος προσδιορισμός της απομάκρυνσης στο expedivit.
Fabii Maximi: γενική υποκειμενική στο insidiis.
10. Postquam XIV annos in Italia complevit: δευτερεύουσα επιρρηματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης «Carthaginienses eum in Africam revocaverunt». Εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο Postquam (δηλώνει προτερόχρονο), εκφέρεται με οριστική έγκλιση, γιατί μας ενδιαφέρει καθαρά από χρονική άποψη∙ χρόνου παρακειμένου, γιατί δηλώνει προτερόχρονο στο παρελθόν. Δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
complevit: ρήμα.
(Hannibal):εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
annos: αντικείμενο στο complevit.
XIV (quattordecim): ομοιόπτωτος,επιθετικός προσδιορισμός στο annos.
in Italia: εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο στο complevit.
11. Carthaginienses eum in Africam revocaverunt.: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
revocaverunt: ρήμα.
Carthaginienses: υποκείμενο ρήματος.
eum: αντικείμενο στο revocaverunt.
in Africam: εμπρόθετος προσδιορισμός της κίνησης σε τόπο (άφιξη) στο revocaverunt.
12. Ibi Hannibal bellum cum Romanis componere frustra cupivit.: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
cupivit: ρήμα.
Hannibal: υποκείμενο ρήματος και απαρεμφάτου (ταυτοπροσωπία).
componere: αντικείμενο στο cupivit, τελικό απαρέμφατο.
bellum: αντικείμενο στο componere.
cum Romanis: εμπρόθετος προσδιορισμός της εχθρικής διάθεσης στο componere.
Ibi: επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου στο cupivit.
frustra: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο cupivit.
13. Denique cum P. Scipione apud Zamam dimicavit : κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
dimicavit: ρήμα.
(Hannibal): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
cum P. Scipione: εμπρόθετος προσδιορισμός της εχθρικής διάθεσης στο dimicavit.
apud Zamam: εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο (πλησίον) στο dimicavit.
Denique: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο dimicavit.
14. sed Romani victoriam reportaverunt. : κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό. Συνδέεται με την προηγούμενη παρατακτικά με τον αντιθετικό σύνδεσμο sed.
reportaverunt: ρήμα.
Romani: υποκείμενο ρήματος.
victoriam: αντικείμενο στο reportaverunt.
Ουσιαστικά
A΄ κλίση
Hispania -ae: (θηλυκό)
Italia -ae: (θηλυκό)
Gallia -ae: (θηλυκό)
Trebia -ae: (αρσενικό)
Cannae -arum: (θηλυκό, μόνο στον πληθυντικό)
copiae-arum: (θηλυκό, στον ενικό copia –ae = αφθονία)
Africa -ae: (θηλυκό)
Zama -ae: (θηλυκό)
insidiae -arum: (θηλυκό, μόνο στον πληθυντικό)
victoria -ae: (θηλυκό)
Β΄ κλίση
annus -i: (αρσενικό)
bellum -i: (ουδέτερο)
Saguntum -i: (ουδέτερο)
Ticinus -i: (αρσενικό)
Trasumenus -i: (αρσενικό)
Romanus -i: (αρσενικό)
populus -i: (αρσενικό)
ager, agri: (αρσενικό)
elephantus -i: (αρσενικό) (και κατά τη γ΄κλίση, elephas, elephantis)
Fabius -ii/ -i: (αρσενικό)
Maximus -i: (αρσενικό)
Γ΄ κλίση
Hannibal -alis: (αρσενικό)
dux, ducis: (αρσενικό)
gens, gentis: (θηλυκό)
vis: (θηλυκό)
Alpes -ium: (θηλυκό)
clades -is: (θηλυκό)
Carthaginiensis -is: (αρσενικό) [στον στιχ. 9 του κειμένου]
Scipio -onis: (αρσενικό)
Επίθετα
Β΄ κλίση
natus,-a,-um (μετοχή παρακειμένου του nascor)
Romanus,-a, -um
pavidus,-a,-um
Falernus, -a, -um
Γ΄ κλίση
Carthaginiensis, -is, -e
omnis,-is,-e
Cannensis, -is, -e
Αντωνυμίες
qui, quae, quod (αναφορική)
se (προσωπική που λειτουργεί ως αυτοπαθητική)
is, ea, id (δεικτική -επαναληπτική)
Αριθμητικά
XXVI = sex et viginti (απόλυτο αριθμητικό επίθετο, άκλιτο)
XIV = quattuordecim (απόλυτο αριθμητικό επίθετο, άκλιτο)
Ρήματα
1η Συζυγία
supero, superavi, superatum, superāre
expugno, expugnavi, expugnatum, expugnāre
profligo, profligavi, profligatum, profligāre
revoco, revocavi, revocatum, revocāre
dimico, dimicavi, dimicatum, dimicāre
reporto, reportavi, reportatum, reportāre
2η Συζυγία
compleo, complevi, completum, complēre
deleo, delevi, deletum, delēre
3η Συζυγία
nascor,natus sum, natum, nasci (αποθετικό) [μετοχή μέλλοντα nasciturus]
seiungo, seiunxi, seiunctum, seiungěre
compono, composui, compositum, componěre
cupio, cupivi(-ii), cupitum, cupěre
4η Συζυγία
audio, audivi, auditum, audire
expedio, expedivi, exreditum, expedire
Βοηθητικά ρήματα
sum, fui, ---, esse
Ανώμαλο ρήμα
transeo, transii/-ivi, transitum, transire
Επιρήματα
postea (χρονικό)
ibi (τοπικό)
frustra (τροπικό)
denique (χρονικό)
Προθέσεις
a(b) (+κυρίως αφαιρετική)
cum (+οργανική αφαιρετική)
apud (+αιτιατική)
in +τοπική αφαιρετική
+αιτιατική
ex (+κυρίως αφαιρετική)
Σύνδεσμοι
et (παρατακτικός, συμπλεκτικός)
ubi (υποτακτικός, χρονικός)
postquam (υποτακτικός, χρονικός)
sed (παρατακτικός, αντιθετικός)
Μετάφραση
Ο Κηφέας και η Κασσιόπη έχουν κόρη την Ανδρομέδα. Η Κασσιόπη, περήφανη για την ομορφιά της, συγκρίνει τον εαυτό της με τις Νύμφες (= Νηρηίδες). Ο Ποσειδώνας οργισμένος στέλνει στην ακτή της Αιθιοπίας θαλάσσιο κήτος, το οποίο βλάπτει/αφανίζει τους κατοίκους. Το μαντείο απαντά στους κατοίκους: «βασιλικό σφάγιο αρέσει στον θεό!». Τότε ο Κηφέας δένει την Ανδρομέδα σε έναν βράχο. Το κήτος κινείται προς την Ανδρομέδα. Ξαφνικά καταφθάνει πετώντας ο Περσέας με τα φτερωτά σανδάλια (του). Βλέπει την κόρη και θαμπώνεται από την ομορφιά της κοπέλας. Ο Περσέας σκοτώνει το κήτος με δόρυ και ελευθερώνει την Ανδρομέδα. Ο Κηφέας, η Κασσιόπη και οι κάτοικοι της Αιθιοπίας χαίρονται πάρα πολύ.
Συντακτική Ανάλυση
1. Cepheus et Cassiope Andromedam filiam habent: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (habent: οριστική ενεστώτα).
habent: ρήμα.
Cepheus, Cassiope: υποκείμενα του ρήματος habent. Τα υποκείμενα συνδέονται με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο et. .
Andromedam: αντικείμενο του ρήματος habent.
filiam: κατηγορούμενο του αντικειμένου (Andromedam) του ρήματος habent.
2. Cassiope, superba forma sua, cum Nymphis se comparat: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός. (comparat: οριστική ενεστώτα).
comparat: ρήμα.
Cassiope: υποκείμενο του ρήματος comparat.
se: αντικείμενο του ρήματος comparat. Η αντωνυμία se αναφέρεται στο υποκείμενο (Cassiope) του ρήματος (comparat) και επομένως έχουμε ευθεία (ή άμεση) αυτοπάθεια.
cum Nymphis: εμπρόθετος προσδιορισμός της παραβολής (δηλώνει σύγκριση) στο ρήμα comparat.
superba: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο Cassiope λόγω του ρήματος δράσης comparat.
forma: αφαιρετική της αιτίας στο superba ως ετερόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός.
sua: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη forma. Η αντωνυμία sua αναφέρεται στο υποκείμενο (Cassiope) του ρήματος (comparat) και επομένως έχουμε ευθεία (ή άμεση) αυτοπάθεια.
3.Neptunus iratus ad oram Aethiopiae urget beluam marinam: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (urget: οριστική ενεστώτα).
urget: ρήμα.
Neptunus: υποκείμενο του ρήματος urget.
beluam: αντικείμενο του ρήματος urget.
marinam: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη beluam.
iratus: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο Neptunus λόγω του ρήματος δράσης urget.
ad oram: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει την κίνηση (κατεύθυνση) σε τόπο στο ρήμα urget.
Aethiopiae: γενική κτητική στη λέξη oram.
4.quae incolis nocet: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στη λέξη beluam της κύριας, λειτουργεί όπως ο επιθετικός προσδιορισμός. Εκφέρεται με οριστική (nocet: οριστική ενεστώτα) και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
nocet: ρήμα.
quae: υποκείμενο του ρήματος nocet.
incolis: αντικείμενο του ρήματος nocet, το οποίο συντάσσεται με δοτική.
5.Oraculum incolis respondet: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (respondet: οριστική ενεστώτα).
respondet: ρήμα.
οraculum: υποκείμενο του ρήματος respondet.
incolis: αντικείμενο του ρήματος respondet σε πτώση δοτική.
6.«regia hostia deo placet !»: κύρια, επιφωνηματική πρόταση και εκφράζει έντονο ψυχικό πάθος. Εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (placet: οριστική ενεστώτα).
placet: ρήμα.
hostia: υποκείμενο του ρήματος placet.
deo: αντικείμενο του ρήματος placet σε πτώση δοτική.
regia: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη hostia.
7.Tum Cepheus Andromedam ad scopulum adligat: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (adligat: οριστική ενεστώτα).
adligat: ρήμα.
Cepheus: υποκείμενο του ρήματος adligat.
Andromedam: αντικείμενο του ρήματος adligat.
ad scopulum: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει τον τόπο στο ρήμα adligat.
Tum: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα adligat.
8. belua ad Andromedam se movet: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (movet: οριστική ενεστώτα).
movet: ρήμα.
belua: υποκείμενο του ρήματος movet.
se: αντικείμενο του ρήματος movet. H αντωνυμία se αναφέρεται στο υποκείμενο (belua) του ρήματος (movet) και επομένως έχουμε ευθεία (ή άμεση) αυτοπάθεια.
ad Andromedam: εμπρόθετος προσδιορισμός της κίνησης (κατεύθυνσης) σε πρόσωπο στο ρήμα movet.
9. Repente Perseus calceis pennatis advolat: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (advolat: οριστική ενεστώτα).
advolat: ρήμα.
Perseus: υποκείμενο του ρήματος advolat.
calceis: αφαιρετική οργανική του οργάνου στο ρήμα advolat.
pennatis: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη calceis.
repente: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρήμα advolat.
10. puellam videt: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (videt: οριστική ενεστώτα).
videt: ρήμα.
(Perseus): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος videt. Ως εννοούμενο υποκείμενο μπορεί να θεωρηθεί και η αντωνυμία is.
puellam: αντικείμενο του ρήματος videt.
11. et stupet forma puellae: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (stupet: οριστική ενεστώτα). Συνδέεται με την προηγούμενη κύρια πρόταση με τον συμπλεκτικό, παρατακτικό σύνδεσμο et.
stupet: ρήμα.
(Perseus): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος stupet. Ως εννοούμενο υποκείμενο μπορεί να θεωρηθεί και η αντωνυμία is.
forma: αφαιρετική της αιτίας στο ρήμα stupet.
puellae: γενική κτητική στη λέξη forma.
12.Perseus hasta beluam delet: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (delet: οριστική ενεστώτα).
delet: ρήμα.
Perseus: υποκείμενο του ρήματος delet.
beluam: αντικείμενο του ρήματος delet.
hasta: αφαιρετική οργανική του οργάνου στο ρήμα delet.
13. et Andromedam liberat: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (liberat: οριστική ενεστώτα). Συνδέεται με την προηγούμενη κύρια πρόταση με τον συμπλεκτικό, παρατακτικό σύνδεσμο et.
liberat: ρήμα.
(Perseus): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος liberat. Ως εννoούμενο υποκείμενο μπορεί να θεωρηθεί και η αντωνυμία is.
Andromedam: αντικείμενο του ρήματος liberat.
14. Cepheus, Cassiope et incolae Aethiopiae valde gaudent: κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (gaudent: οριστική ενεστώτα).
gaudent: ρήμα.
Cepheus, Cassiope, incolae: υποκείμενα του ρήματος gaudent. Τα υποκείμενα (Cassiope, incolae) συνδέονται μεταξύ τους με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο et.
Aethiopiae: γενική κτητική ή αντικειμενική στη λέξη incolae.
valde: επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού στο ρήμα gaudent.
A΄ κλίση
Cassiope -es: θηλυκό (η γενική και αιτιατική ενικού είναι Cassiopes και Cassiopen αντιστοίχως – δεν έχει πληθυντικό).
Andromeda -ae: θηλυκό (δεν έχει πληθυντικό)
filia -ae: θηλυκό (η δοτική και αφαιρετική πληθυντικού είναι filiis και filiabus)
forma -ae: θηλυκό
Nympha -ae: θηλυκό
ora -ae: θηλυκό
Aethiopia -ae: θηλυκό (δεν έχει πληθυντικό)
belua -ae: θηλυκό
incola -ae: αρσενικό (και θηλυκό)
hostia -ae: θηλυκό
puella -ae: θηλυκό
hasta -ae: θηλυκό
Β΄ κλίση
Cepheus -i: αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό)
Neptunus -i: αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό)
oraculum -i: ουδέτερο
scopulus -i:αρσενικό
Perseus-i: αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό)
calceus -i: αρσενικό
deus -i: αρσενικό (το ουσιαστικό έχει κλητική ενικού: dive ή deus). Για την κλίση του βλ. Ψηφιακό Βοήθημα, Γραμματική. Ουσιαστικά Β΄ κλίση.
Επίθετα
Β΄ κλίση
superbus,-a,-um (συγκριτικός βαθμός: superbior, -ior, -ius και υπερθετικός βαθμός: superbissimus, -a, -um).
marinus, -a, -um
regius, -a, -um
pennatus, -a, -um
iratus, -a, -um
Αντωνυμίες
suus, sua, suum (κτητική, για έναν και για πολλούς κτήτορες, εδώ για έναν κτήτορα)
se (προσωπική που εδώ εκφράζει την αυτοπάθεια)
qui, quae, quod (αναφορική)
Ρήματα
1η Συζυγία
comparo, comparavi, comparatum, comparare
adligo, adligavi, adligatum, adligare
advolo, advolavi, advolatum, advolare
libero, liberavi, liberatum, liberare
2η Συζυγία
habeo, habui, habitum, habēre
urgeo, ursi,---, urgēre
noceo, nocui, nocitum, nocēre
respondeo,respondi,responsum,respondēre
placeo, placui, placitum, placēre
moveo, movi, motum, movēre
video, vidi, visum, vidēre
stupeo, stupui,---, stupēre
deleo, delevi, deletum, delēre
gaudeo, gavisus sum, gavisum, gaudēre (ημιαποθετικό)
Επιρρήματα
tum
repente
valde (συγκριτικός: valdius, υπερθετικός: valdissime)
Προθέσεις
cum + αφαιρετική
ad+ αιτιατική
Σύνδεσμοι
et (συμπλεκτικός, παρατακτικός)
Lectio Quinta
Μετάφραση
Ο Σίλιος Ιταλικός, o επικός ποιητής, ήταν ένδοξος άνδρας. Τα 17 βιβλία του για τον δεύτερο Καρχηδονιακό πόλεμο είναι όμορφα. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του παρέμενε (έμενε μόνιμα) στην Καμπανία. Σε εκείνους τους τόπους κατείχε πολλούς αγρούς. Ο Σίλιος είχε ευαίσθητη ψυχή. Τη δόξα του Βιργιλίου επεδίωκε και περιέβαλλε με αγάπη το πνεύμα του. Αυτόν τον τιμούσε, όπως ο μαθητής τον δάσκαλο (τιμά). Το μνημείο του, το οποίο βρισκόταν στη Νεάπολη, το θεωρούσε σαν ναό.
Ο Σίλιος Ιταλικός, o επικός ποιητής, ήταν ένδοξος άνδρας. Τα 17 βιβλία του για τον δεύτερο Καρχηδονιακό πόλεμο είναι όμορφα. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του παρέμενε (έμενε μόνιμα) στην Καμπανία. Σε εκείνους τους τόπους κατείχε πολλούς αγρούς. Ο Σίλιος είχε ευαίσθητη ψυχή. Τη δόξα του Βιργιλίου επεδίωκε και περιέβαλλε με αγάπη το πνεύμα του. Αυτόν τον τιμούσε, όπως ο μαθητής τον δάσκαλο (τιμά). Το μνημείο του, το οποίο βρισκόταν στη Νεάπολη, το θεωρούσε σαν ναό.
Συντακτική ανάλυση
1. Silius Italicus, poeta epicus, vir clarus erat: κύρια πρόταση κρίσεως, αφού εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (erat: οριστική παρατατικού).
erat: ρήμα.
Silius Italicus: υποκείμενο του ρήματος erat.
vir: κατηγορούμενο του υποκειμένου (Silius Italicus) εξαιτίας του συνδετικού ρήματος erat.
clarus: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη vir.
poeta: ομοιόπτωτος προσδιορισμός, παράθεση στο Silius Italicus.
epicus: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη poeta.
2. XVII (septendecim) libri eius de bello Punico secundo pulchri sunt: κύρια πρόταση κρίσεως, αφού εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (sunt: οριστική ενεστώτα).
sunt: ρήμα.
libri: υποκείμενο του ρήματος sunt.
pulchri: κατηγορούμενο του υποκειμένου (libri) εξαιτίας του συνδετικού ρήματος sunt.
septendecim (XVII): ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο libri.
eius: γενική του δημιουργού (genetivus auctoris) ή κτητική στη λέξη libri.
de bello: εμπρόθετος προσδιορισμός της αναφοράς στο libri. Ισοδυναμεί προς το περί + γενική της αρχαίας ελληνικής.
Punico: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη bello.
secundo: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο Punico bello.
3. Ultimis annis vitae suae in Campania se tenebat: κύρια πρόταση κρίσεως, αφού εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (tenebat: οριστική παρατατικού).
tenebat: ρήμα.
(Silius Italicus): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος tenebat.
se: αντικείμενο του ρήματος tenebat. Η αντωνυμία se αναφέρεται στο υποκείμενο (Silius) του ρήματος (tenebat) και επομένως έχουμε ευθεία αυτοπάθεια.
annis: αφαιρετική τοπική του χρόνου στο ρήμα tenebat. (Δηλώνει το πότε = χρονικός εντοπισμός).
ultimis: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη annis.
vitae:γενική διαιρετική στο annis.
suae: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη vitae. Η αντωνυμία suae αναφέρεται στο υποκείμενο (Silius) του ρήματος (tenebat) και επομένως έχουμε ευθεία αυτοπάθεια (κτήση με αυτοπάθεια).
in Campania: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει τη στάση σε τόπο στο ρήμα tenebat.
4.Multos in illis locis agros possidebat: κύρια πρόταση κρίσεως, αφού εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (possidebat: οριστική παρατατικού).
possidebat: ρήμα.
(Silius Italicus): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος possidebat. Ως εννοούμενο υποκείμενο μπορεί να θεωρηθεί και η λέξη is.
agros: αντικείμενο του ρήματος possidebat.
multos: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη agros.
in locis: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει τη στάση σε τόπο στο ρήμα possidebat.
illis: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη locis.
5. Silius animum tenerum habebat: κύρια πρόταση κρίσεως, αφού εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (habebat: οριστική παρατατικού).
habebat: ρήμα.
Silius: υποκείμενο του ρήματος habebat.
animum: αντικείμενο του ρήματος habebat.
tenerum: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη animum.
6. Gloriae Vergili studebat κύρια πρόταση κρίσεως, αφού εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (studebat: οριστική παρατατικού).
studebat: ρήμα.
(Silius Italicus): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος studebat. Ως εννοούμενο υποκείμενο μπορεί να θεωρηθεί και η λέξη is.
gloriae: αντικείμενο του ρήματος studebat. To ρήμα studebat συντάσσεται με δοτική.
Vergili: γενική κτητική στη λέξη gloriae.
7. ingeniumque eius fovebat: κύρια πρόταση κρίσεως, αφού εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (fovebat: οριστική παρατατικού). Η πρόταση συνδέεται παρατακτικά με την προηγούμενη κύρια με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο- εγκλιτική λέξη -que.
fovebat: ρήμα.
(Silius Italicus): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος fovebat. Ως εννοούμενο υποκείμενο μπορεί να θεωρηθεί και η λέξη is.
ingenium: αντικείμενο του ρήματος fovebat.
eius: γενική κτητική στη λέξη ingenium (κτήση χωρίς αυτοπάθεια, δηλ. Vergili).
8. Eum (Silius Italicus) (sic) honorabat: κύρια πρόταση κρίσεως, αφού εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (honorabat: οριστική παρατατικού).
honorabat: ρήμα.
(Silius Italicus): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος honorabat. Ως εννοούμενο υποκείμενο μπορεί να θεωρηθεί και η λέξη is.
eum: αντικείμενο του ρήματος honorabat.
9. ut puer magistrum (honorat): δευτερεύουσα επιρρηματική, απλή παραβολική, συγκριτική ελλειπτική πρόταση που δηλώνει τον τρόπο. Εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο ut και εκφέρεται με οριστική η οποία δηλώνει το πραγματικό γεγονός (εννοούμενο ρήμα honorat), αφού η σύγκριση αφορά σε δύο καταστάσεις που είναι ή θεωρούνται ότι είναι αντικειμενική πραγματικότητα. Η παραβολική πρόταση λειτουργεί ως β΄ όρος σύγκρισης. Ως α΄ όρος σύγκρισης θεωρείται η κύρια πρόταση «(Silius Italicus) eum (sic) honorabat».
(honorat): εννοούμενο ρήμα.
puer: υποκείμενο του εννοούμενου ρήματος honorat.
magistrum: αντικείμενο του εννοούμενου ρήματος honorat.
10 Monumentum eius pro templo habebat: κύρια πρόταση κρίσεως, αφού εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (habebat: οριστική παρατατικού).
habebat: ρήμα.
(Silius Italicus): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος habebat. Ως εννοούμενο υποκείμενο μπορεί να θεωρηθεί και η λέξη is.
monumentum: αντικείμενο του ρήματος habebat.
eius: γενική κτητική στο monumentum (κτήση χωρίς αυτοπάθεια, δηλ. Vergili).
pro templo: εμπρόθετος προσδιορισμός της παραβολής που λειτουργεί ως κατηγορούμενο στη λέξη monumentum.
11. quod Neapoli iacebat: δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική πρόταση στη λέξη monumentum της κύριας πρότασης. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quod και εκφέρεται με οριστική (iacebat), καθώς εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
iacebat:ρήμα.
quod: υποκείμενο του ρήματος iacebat.
Neapoli: απρόθετη τοπική αφαιρετική (επειδή είναι όνομα πόλεως) που δηλώνει τη στάση σε τόπο στο ρήμα iacebat.
Ουσιαστικά
A΄ κλίση
poeta -ae: αρσενικό
vita-ae: θηλυκό
Campania -ae: θηλυκό
gloria -ae: θηλυκό
Β΄ κλίση
Silius -ii/ -i: αρσενικό (Η κλητική ενικού σχηματίζεται σε -i, με συναίρεση του -ie σε-i, [Sili]).
vir, viri: αρσενικό
liber -bri: αρσενικό
bellum -i: ουδέτερο
annus -i: αρσενικό
locus -i: αρσενικό. Στον πληθυντικό κλίνεται και ως αρσενικό loci -orum, όταν σημαίνει χωρία βιβλίου και ως ουδέτερο loca -orum, όταν σημαίνει τόπους, τοποθεσίες (ετερογενές).
animus -i: αρσενικό
ager, agri: αρσενικό
Vergilius -ii / -i: αρσενικό. (Η κλητική ενικού σχηματίζεται σε -i, με συναίρεση του -ie σε-i, [Vergili]).
ingenium -ii/ -i: ουδέτερο
puer -i: αρσενικό και θηλυκό. Εδώ είναι αρσενικό.
magister -stri: αρσενικό
monumentum -i: ουδέτερο
templum -i: ουδέτερο
Γ΄ κλίση
Neapolis -is: θηλυκό [Σχηματίζει την αιτιατική ενικού, κατ’ εξαίρεση, σε -im (Neapolim) και την αφαιρετική του ενικού σε -i (Neapoli)].
Επίθετα
Β΄ κλίση
Italicus, -a, um
epicus, -a, -um
clarus, -a, -um (συγκριτικός βαθμός: clarior, -ior, -ius, υπερθετικός βαθμός:clarissimus, -a, -um).
Punicus, -a, -um
pulcher, pulchra, pulchrum (συγκριτικός βαθμός: pulchrior, -ior, -ius, υπερθετικός βαθμός: pulcherrimus, -a, -um).
multi, multae, multa (συγκριτικός βαθμός: plures, plures, plur(i)a, υπερθετικός βαθμός: plurimi, plurimae, plurima).
tener, tenera, tenerum (συγκριτικός βαθμός: tenerior, -ior, -ius , υπερθετικός βαθμός: tenerrimus, -a, -um).
ultimus, -a, -um (θετικός βαθμός: ultra, συγκριτικός βαθμός ulterior, -ior, -ius). secundus, -a, -um
septendecim: Απόλυτο αριθμητικό, άκλιτη λέξη
Αντωνυμίες
is, ea, id (δεικτική-επαναληπτική)
suus, sua, suum (κτητική, για έναν και για πολλούς κτήτορες, εδώ για έναν κτήτορα) εκφράζει αυτοπάθεια.
se (προσωπική) εκφράζει αυτοπάθεια
ille, illa, illud (δεικτική)
qui, quae, quod (αναφορική)
Ρήματα
1η Συζυγία
honoro, honoravi, honoratum, honorāre
2η Συζυγία
teneo, tenui, tentum, tenēre
possideo, possedi, possessum, possidēre
habeo, habui, habitum, habēre
studeo, studui, ---, studēre
foveo, fovi, fotum, fovēre
iaceo, iacui, iacitum, iacēre
Προθέσεις
de + (κυρίως) αφαιρετική
in + αιτιατική ή αφαιρετική (εδώ τοπική αφαιρετική)
pro + αφαιρετική
Σύνδεσμοι
-que (παρατακτικός, συμπλεκτικός, εγκλιτική λέξη)
ut ( υποτακτικός, παραβολικός)
in + αιτιατική ή αφαιρετική (εδώ τοπική αφαιρετική)
pro + αφαιρετική
Σύνδεσμοι
-que (παρατακτικός, συμπλεκτικός, εγκλιτική λέξη)
ut ( υποτακτικός, παραβολικός)
Lectio Sexta
Μετάφραση
Συντακτική ανάλυση
1. In ea civitate boni viri libenter leges servant: κύρια πρόταση κρίσεως, επειδή εκφέρεται με οριστική (servant: οριστική ενεστώτα) και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
servant: ρήμα.
viri: υποκείμενο του ρήματος servant.
leges: αντικείμενο του ρήματος servant.
boni: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη viri.
in civitate: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει στάση σε τόπο (μεταφορική χρήση) στο ρήμα servant.
ea: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη civitate.
libenter: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρήμα servant.
2. quam leges continent: δευτερεύουσα αναφορική, προσδιοριστική πρόταση στη λέξη civitate της κύριας. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quam και εκφέρεται με οριστική (continent), καθώς εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
continent: ρήμα.
leges: υποκείμενο του ρήματος continent.
quam: αντικείμενο του ρήματος continent.
3. Lex enim est fundamentum libertatis, fons aequitatis: κύρια πρόταση κρίσεως, επειδή εκφέρεται με οριστική (est: οριστική ενεστώτα) και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
est: ρήμα.
lex: υποκείμενο του ρήματος est.
fundamentum, fons: κατηγορούμενα του υποκειμένου (lex) μέσω του συνδετικού ρήματος est (ασύνδετο σχήμα).
libertatis: γενική αντικειμενική στο fundamentum.
aequitatis: γενική υποκειμενική στο fons.
4. Mens et animus et consilium et sententia civitatis posita est in legibus: κύρια πρόταση κρίσεως, επειδή εκφέρεται με οριστική (posita est: οριστική παθητικού παρακειμένου) και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
posita est: ρήμα.
mens, animus, consilium, sententia: υποκείμενα του ρήματος posita est. Τα υποκείμενα συνδέονται μεταξύ τους με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο et (πολυσύνδετο σχήμα).
civitatis: γενική κτητική αναφέρεται στα υποκείμενα του ρήματος (mens, animus, consilium και sententia).
in legibus: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει στάση σε τόπο (μεταφορική χρήση) στο ρήμα posita est.
5. Ut corpora nostra sine mente (non stant): δευτερεύουσα επιρρηματική, απλή, παραβολική, συγκριτική, που δηλώνει τον τρόπο. Εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο ut και εκφέρεται με οριστική (εννοούμενο ρήμα non stant), αφού η σύγκριση αφορά σε δύο καταστάσεις που είναι ή θεωρούνται ότι είναι αντικειμενική πραγματικότητα. Η παραβολική πρόταση λειτουργεί ως β΄ όρος σύγκρισης. Ο α΄ όρος είναι η κύρια πρόταση «sic civitas…non stat». Το τροπικό επίρρημα sic της κύριας προεξαγγέλλει την απλή παραβολική/συγκριτική πρόταση του τρόπου.
(non stant): εννοούμενο ρήμα.
corpora: υποκείμενο του εννοούμενου ρήματος (non stant).
nostra: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη corpora.
sine mente: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει έλλειψη, εξαίρεση στο εννοούμενο ρήμα (non stant).
6. sic civitas sine lege non stat: κύρια πρόταση κρίσεως, επειδή εκφέρεται με οριστική (non stat: οριστική ενεστώτα) και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
non stat: ρήμα.
civitas: υποκείμενο του ρήματος non stat.
sine lege: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει έλλειψη, εξαίρεση στο ρήμα non stat.
sic: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρήμα non stat.
7. Legum ministri sunt magistratus: κύρια πρόταση κρίσεως, επειδή εκφέρεται με οριστική (sunt: οριστική ενεστώτα) και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
sunt: ρήμα.
magistratus: υποκείμενο του ρήματος sunt.
ministri: κατηγορούμενο του υποκειμένου (magistratus) λόγω του συνδετικού ρήματος sunt.
legum: γενική αντικειμενική στο ministri.
8. legum interpretes iudices (sunt): κύρια πρόταση κρίσεως, επειδή εννοείται ότι εκφέρεται με οριστική (sunt: οριστική ενεστώτα), λόγω του ασύνδετου σχήματος, και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
(sunt): εννοούμενο ρήμα.
iudices: υποκείμενο του εννοούμενου ρήματος sunt.
interpretes: κατηγορούμενο του υποκειμένου (iudices) λόγω του εννοούμενου συνδετικού ρήματος (sunt).
legum: γενική αντικειμενική στη λέξη interpretes.
9. legum denique omnes servi sumus: κύρια πρόταση κρίσεως, επειδή εκφέρεται με οριστική (sumus: οριστική ενεστώτα) και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
sumus: ρήμα.
(nos): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος sumus.
omnes: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο εννοούμενο υποκείμενο (nos).
servi: κατηγορούμενο του εννοούμενου υποκειμένου (nos) λόγω του συνδετικού ρήματος sumus.
legum: γενική αντικειμενική στη λέξη servi.
denique: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα sumus.
10. sic enim liberi esse possumus: κύρια πρόταση κρίσεως, επειδή εκφέρεται με οριστική (possumus: οριστική ενεστώτα) και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
possumus: ρήμα.
(nos): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος possumus και του απαρεμφάτου esse (ταυτοπροσωπία).
esse: αντικείμενο του ρήματος possumus και τελικό απαρέμφατο.
liberi: κατηγορούμενο του εννοούμενου υποκειμένου (nos) λόγω του απαρεμφάτου του συνδετικού ρήματος (esse).
sic: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρήμα possumus.
Ουσιαστικά
A΄ κλίση
sententia -ae: θηλυκό
Β΄ κλίση
vir, viri: αρσενικό
fundamentum -i: ουδέτερο
animus -i: αρσενικό
consilium -ii/ -i: ουδέτερο
minister -stri: αρσενικό
servus -i: αρσενικό
Γ΄ κλίση
civitas -atis:θηλυκό. (Γενική πληθυντικού civitatum και civitatium).
lex, legis: θηλυκό
libertas -atis: θηλυκό. (Γενική πληθυντικού libertatum και libertatium).
fons, fontis: αρσενικό. (Γενική πληθυντικού fontium).
aequitas -atis: θηλυκό. (Ως αφηρημένη έννοια δεν σχηματίζει κατά κανόνα πληθυντικό αριθμό).
mens, mentis: θηλυκό (Γενική πληθυντικού mentium).
corpus -oris: ουδέτερο
interpres -pretis: αρσενικό και θηλυκό
iudex -icis: αρσενικό
Δ΄ κλίση
magistratus -us: αρσενικό
Επίθετα
Β΄ κλίση
bonus, -a, -um (συγκριτικός: melior,-ior,-ius , υπερθετικός:optimus, -a, -um)
liber, libera, liberum (συγκριτικός:liberior, -ior, -ius, υπερθετικός:liberrimus, -a, -um)
Γ΄ κλίση
omnis, omnis, omne
Αντωνυμίες
is, ea, id (δεικτική-επαναληπτική)
qui, quae, quod (αναφορική)
noster, nostra, nostrum (κτητική, α΄ προσώπου, για πολλούς κτήτορες)
Ρήματα
1η Συζυγία
servo, servavi, servatum, servāre
sto, steti, statum, stāre
2η Συζυγία
contineo, continui, contentum, continēre
3η Συζυγία
pono, posui, positum, poněre
Βοηθητικό ρήμα
sum, fui, ---, esse
Ανώμαλο ρήμα
possum, potui, ---, posse
Προθέσεις
in + αιτιατική ή τοπική αφαιρετική
sine + κυρίως αφαιρετική
Σύνδεσμοι
enim (αιτιολογικός)
et (παρατακτικός, συμπλεκτικός)
ut ( υποτακτικός, παραβολικός)
Επιρρήματα
libenter (τροπικό)
sic (τροπικό)
denique (χρονικό)
Lectio Septima
Μετάφραση
Ο Καίσαρας εξαιτίας της έλλειψης δημητριακών εγκαθιστά τις λεγεώνες (του) σε πολλά χειμερινά στρατόπεδα. Διατάζει τέσσερις από αυτές να ξεχειμωνιάσουν στη χώρα των Νερβίων και διατάζει τρεις να παραμείνουν στη χώρα των Βέλγων. Δίνει εντολή σ’ όλους τους διοικητές των λεγεώνων να μεταφέρουν σιτάρι στο στρατόπεδό (τους). Συμβουλεύει τους στρατιώτες (του) με τα εξής λόγια: «Πληροφορούμαι ότι οι εχθροί πλησιάζουν· οι ανιχνευτές μας αναγγέλλουν ότι αυτοί είναι/βρίσκονται κοντά. Οφείλετε/Πρέπει να φυλάγεστε από τη δύναμη των εχθρών· γιατί οι εχθροί συνηθίζουν να (εξ)ορμούν από τους λόφους και μπορούν να κατασφάξουν τους στρατιώτες (μας).
Συντακτική Ανάλυση
1. Caesar propter frumenti inopiam legiones in hibernis multis conlocat: κύρια πρόταση κρίσης που εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
conlocat: ρήμα.
Caesar: υποκείμενο στο conlocat.
legiones: αντικείμενο στο conlocat.
in hibernis: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει στάση σε τόπο στο conlocat.
multis: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο hibernis.
propter inopiam: εμπρόθετος προσδιορισμός του εξωτερικού αναγκαστικού αιτίου στο conlocat.
frumenti: γενική αντικειμενική στο inopiam.
2. Ex quibus quattuor in Nerviis hiemare iubet: κύρια πρόταση κρίσης που εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
iubet: ρήμα.
(Caesar): εννοούμενο υποκείμενο στο iubet.
quattuor: ουσιαστικοποιημένο επίθετο ως υποκείμενο του απαρεμφάτου hiemare (ετεροπροσωπία). Mπορούμε και να εννοήσουμε ως Υ legiones και το αριθμητικό ως επιθετικό προσδιορισμό. (δεκτή θεωρούμε και την άποψη: quattuor και άμεσο αντικείμενο στο iubet-δίπτωτο ρήμα) 1
hiemare: αντικείμενο στο iubet, τελικό απαρέμφατο.
Ex quibus: εμπρόθετος προσδιορισμός του διηρημένου όλου στο quattuor.
in Nerviis: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει στάση σε τόπο στο hiemare.
3. tribus imperat in Belgis remanere: κύρια πρόταση κρίσης που εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός (Σημείωση: συνδέεται παρατακτικά με την προηγούμενη με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο et).
imperat: ρήμα.
(Caesar): εννοούμενο υποκείμενο στο imperat.
tribus: έμμεσο αντικείμενο στο imperat (ενν. legionibus).
remanere: άμεσο αντικείμενο στο imperat, τελικό απαρέμφατο.
(tres): εννοούμενο υποκείμενο του απαρεμφάτου remanere (ετεροπροσωπία), ή εννοούμε τη λέξη legiones.
in Belgis: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει στάση σε τόπο στο remanere.
4. Legatos omnes frumentum in castra importare iubet: κύρια πρόταση κρίσης που εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
iubet: ρήμα.
(Caesar): εννοούμενο υποκείμενο στο iubet.
Legatos: υποκείμενο του απαρεμφάτου importare (ετεροπροσωπία). [Δεκτή θεωρούμε και την άποψη: Legatos και άμεσο αντικείμενο στο iubet-δίπτωτο ρήμα]2.
omnes: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο legatos.
importare: αντικείμενο στο iubet, τελικό απαρέμφατο.
frumentum: αντικείμενο στο importare.
in castra: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει κίνηση σε τόπο στο importare.
5. Milites his verbis admonet: κύρια πρόταση κρίσης που εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
admonet: ρήμα.
(Caesar): εννοούμενο υποκείμενο στο admonet.
Milites: αντικείμενο στο admonet.
verbis: απλή αφαιρετική (οργανική) του τρόπου στο admonet.
his: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο verbis.
6. hostes adventare audio: κύρια πρόταση κρίσης που εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
audio: ρήμα.
(ego): εννοούμενο υποκείμενο στο audio.
adventare: αντικείμενο στο audio, ειδικό απαρέμφατο.
hostes: υποκείμενο στο απαρέμφατο adventare (ετεροπροσωπία).
7. speculatores nostri eos prope esse nuntiant: κύρια πρόταση κρίσης που εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
nuntiant: ρήμα.
speculatores: υποκείμενο στο nuntiant.
nostri: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο speculatores.
esse: αντικείμενο στο nuntiant, ειδικό απαρέμφατο.
eos: υποκείμενο στο απαρέμφατο esse (ετεροπροσωπία).
prope: επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου στο esse.
8. Vim hostium cavere debetis: κύρια πρόταση κρίσης που εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
debetis: ρήμα.
(vos): εννοούμενο υποκείμενο στο debetis και στο απαρέμφατο cavere (ταυτοπροσωπία).
cavere: αντικείμενο στο debetis, τελικό απαρέμφατο.
Vim: αντικείμενο στο cavere.
hostium: γενική κτητική ή υποκειμενική στο vim.
9. hostes enim de collibus advolare solent: κύρια πρόταση κρίσης που εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
solent: ρήμα.
hostes: υποκείμενο στο solent και στο απαρέμφατο advolare (ταυτοπροσωπία).
advolare: αντικείμενο στο solent, τελικό απαρέμφατο.
de collibus: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει κίνηση από τόπο στο advolare.
10. caedem militum perpetrare possunt: κύρια πρόταση κρίσης που εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός. (Σημείωση: συνδέεται παρατακτικά με την προηγούμενη με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο et).
possunt: ρήμα.
(hostes): εννοούμενο υποκείμενο στο possunt και στο απαρέμφατο perpetrare (ταυτοπροσωπία).
perpetrare: αντικείμενο στο possunt, τελικό απαρέμφατο.
caedem: αντικείμενο στο perpetrare.
militum: γενική αντικειμενική στο caedem.
Ουσιαστικά
A΄ κλίση
inopia -ae: θηλυκό → δεν έχει πληθυντικό
Belgae -arum: αρσενικό → δεν έχει ενικό
Β΄ κλίση
frumentum -i: ουδέτερο → ετερόσημο (frumentum -i = δημητριακά, στάρι, frumenta -orum = τα γεννήματα)
hiberna -orum: ουδέτερο → δεν έχει ενικό
Nervii -orum: αρσενικό → δεν έχει ενικό
legatus -i: αρσενικό
castra -orum: ουδέτερο → ετερόσημο (castrum -i = φρούριο, οχυρό, castra -orum = στρατόπεδο)
verbum -i: ουδέτερο
Γ΄ κλίση
Caesar -aris: αρσενικό → δεν έχει πληθυντικό
legio -onis: θηλυκό
miles -itis: αρσενικό
hostis -is: αρσενικό + θηλυκό (εδώ αρσενικό)
speculator -oris: αρσενικό
vis: θηλυκό → ελλειπτικό στην κλίση
collis -is: αρσενικό (αφαιρετική ενικού-e/-i, γενική πληθυντικού –ium)
caedes -is: θηλυκό
Επίθετα
Β΄ κλίση
multi, -ae, -a (εύχρηστο στον πληθυντικό) → Παραθετικά: plures, -es, -(i)a, plurimi, -ae, -a
Γ΄ κλίσηomnis, -is, -e → δεν σχηματίζει παραθετικά
Αντωνυμίες
qui, quae, quod (αναφορική)
hic, haec, hoc (δεικτική)
noster, nostra, nostrum (κτητική, α΄προσώπου, για πολλούς κτήτορες)
is, ea, id (δεικτική, εδώ επαναληπτική)
Αριθμητικά
quattuor: απόλυτο αριθμητικό επίθετο (άκλιτο)
tres, tres, tria (απόλυτο αριθμητικό επίθετο) → κλίνεται σαν γ’ κλιτο επίθετο χωρίς κλητική
Ρήματα
1η Συζυγία
conloco, conlocavi, conlocatum, conlocāre (colloco,collocavi, collocatum, collocare)
hiemo, hiemavi, hiematum, hiemāre
impero, imperavi, imperatum, imperāre
importο, importavi, importatum, importāre
adventο, adventavi, adventatum, adventāre
nuntio, nuntiavi, nuntiatum, nuntiāre
advolo, advolavi, advolatum, advolāre
perpetro, perpetravi, perpetratum, perpetrāre
2η Συζυγία
hiemo, hiemavi, hiematum, hiemāre
impero, imperavi, imperatum, imperāre
importο, importavi, importatum, importāre
adventο, adventavi, adventatum, adventāre
nuntio, nuntiavi, nuntiatum, nuntiāre
advolo, advolavi, advolatum, advolāre
perpetro, perpetravi, perpetratum, perpetrāre
2η Συζυγία
iubeo, iussi, iussum, iubēre
remaneo, remansi, ―, remanēre
admoneo, admonui, admonitum, admonēre
caveo, cavi, cautum, cavēre
debeo, debui, debitum, debēre
soleo, solitus sum, solitum, solēre (ημιαποθετικό)
4η Συζυγία
audio, audivi, auditum, audīre
Βοηθητικό Ρήμα
sum, fui, ―, esse
Ανώμαλο Ρήμα
possum, potui, ―, posse
Επίρρημα
prope → Παραθετικά: propius, proxime
Προθέσεις
propter (+ αιτιατική)
in (+ (τοπική) αφαιρετική/αιτιατική)
ex (+ (κυρίως) αφαιρετική)
de + (κυρίως) αφαιρετική
Σύνδεσμοι
et (παρατακτικός συμπλεκτικός)
enim (παρατακτικός διασαφητικός και αιτιολογικός)
Lectio Undecima
Μετάφραση
Σύνταξη
1. Hannibal, dux Carthaginiensis, VI et XX annos natus, omnes gentes Hispaniae bello superavit: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
superavit: ρήμα.
Hannibal: υποκείμενο ρήματος.
dux: παράθεση στο Hannibal.
Carthaginiensis: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο dux.
VI et XX (sex et viginti): ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο annos.
annos: αιτιατική του χρόνου (δηλώνει τη χρονική διάρκεια) στο natus.
natus: ουσιαστικοποιημένη επιθετική μετοχή, ως παράθεση στο Hannibal.
gentes: αντικείμενο στο superavit.
omnes: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο gentes.
Hispaniae: γενική κτητική στο gentes.
bello: αφαιρετική οργανική του μέσου (τρόπου) στο superavit.
2. et Saguntum vi expugnavit.: κύρια πρόταση κρίσης. Συνδέεται με την προηγούμενη παρατακτικά με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο et, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
expugnavit: ρήμα.
(Hannibal): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
Saguntum: αντικείμενο στο expugnavit.
vi: αφαιρετική οργανική του τρόπου στο expugnavit.
3. Postea Alpes, …, cum elephantis transiit.: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
transiit: ρήμα.
(Hannibal): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
Alpes: αντικείμενο στο transiit
cum elephantis: εμπρόθετος προσδιορισμός της συνοδείας στο transiit.
Postea: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου (δηλώνει τη χρονική ακολουθία) στο transiit.
4. quae Italiam ab Gallia seiungunt: δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική πρόταση στο Alpes στο οποίο λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός.
seiungunt: ρήμα.
quae: υποκείμενο ρήματος.
Italiam: αντικείμενο στο seiungunt.
ab Gallia: εμπρόθετος προσδιορισμός της απομάκρυνσης στο seiungunt.
5. Ubi in Italia fuit: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης «apud Ticinum, Trebiam, Trasumenum et Cannas copias Romanorum profligavit». Εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο Ubi (δηλώνει το προτερόχρονο), εκφέρεται με οριστική έγκλιση, γιατί μας ενδιαφέρει καθαρά από χρονική άποψη∙ χρόνου παρακειμένου, γιατί δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
fuit: ρήμα.
(Hannibal): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
in Italia: εμπρόθετος προσδιορισμός (ή εμπρόθετη τοπική αφαιρετική) της στάσης σε τόπο στο fuit.
6. apud Ticinum, Trebiam, Trasumenum et Cannas copias Romanorum profligavit: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
profligavit: ρήμα.
(Hannibal): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
copias: αντικείμενο στο profligavit.
Romanorum: γενική κτητική στο copias.
apud Ticinum, (apud) Trebiam, (apud) Trasumenum et (apud) Cannas: εμπρόθετοι προσδιορισμοί της στάσης σε τόπο (πλησίον) στο profligavit (ασύνδετο σχήμα).
7. et delevit: κύρια πρόταση κρίσης και δηλώνει το πραγματικό γεγονός. Συνδέεται με την προηγούμενη παρατακτικά με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο et.
delevit: ρήμα.
(Hannibal): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
(copias): εννοούμενο αντικείμενο στο delevit.
8. Populus Romanus cladem Cannensem pavidus audivit.: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
audivit: ρήμα.
Populus: υποκείμενο ρήματος.
Romanus: ομοιόπτωτος,επιθετικός προσδιορισμός στο Populus.
cladem: αντικείμενο στο audivit.
Cannensem: ομοιόπτωτος,επιθετικός προσδιορισμός στο cladem.
pavidus: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο ρήμα, αναφέρεται στο Populus.
9. In agro Falerno Hannibal ex insidiis Fabii Maximi se expedivit.: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
expedivit: ρήμα.
Hannibal: υποκείμενο ρήματος.
se: αντικείμενο στο expedivit (άμεση/ευθεία αυτοπάθεια).
In agro: εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο στο expedivit.
Falerno: ομοιόπτωτος,επιθετικός προσδιορισμός στο agro.
ex insidiis: εμπρόθετος προσδιορισμός της απομάκρυνσης στο expedivit.
Fabii Maximi: γενική υποκειμενική στο insidiis.
10. Postquam XIV annos in Italia complevit: δευτερεύουσα επιρρηματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης «Carthaginienses eum in Africam revocaverunt». Εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο Postquam (δηλώνει προτερόχρονο), εκφέρεται με οριστική έγκλιση, γιατί μας ενδιαφέρει καθαρά από χρονική άποψη∙ χρόνου παρακειμένου, γιατί δηλώνει προτερόχρονο στο παρελθόν. Δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
complevit: ρήμα.
(Hannibal):εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
annos: αντικείμενο στο complevit.
XIV (quattordecim): ομοιόπτωτος,επιθετικός προσδιορισμός στο annos.
in Italia: εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο στο complevit.
11. Carthaginienses eum in Africam revocaverunt.: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
revocaverunt: ρήμα.
Carthaginienses: υποκείμενο ρήματος.
eum: αντικείμενο στο revocaverunt.
in Africam: εμπρόθετος προσδιορισμός της κίνησης σε τόπο (άφιξη) στο revocaverunt.
12. Ibi Hannibal bellum cum Romanis componere frustra cupivit.: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
cupivit: ρήμα.
Hannibal: υποκείμενο ρήματος και απαρεμφάτου (ταυτοπροσωπία).
componere: αντικείμενο στο cupivit, τελικό απαρέμφατο.
bellum: αντικείμενο στο componere.
cum Romanis: εμπρόθετος προσδιορισμός της εχθρικής διάθεσης στο componere.
Ibi: επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου στο cupivit.
frustra: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο cupivit.
13. Denique cum P. Scipione apud Zamam dimicavit : κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
dimicavit: ρήμα.
(Hannibal): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
cum P. Scipione: εμπρόθετος προσδιορισμός της εχθρικής διάθεσης στο dimicavit.
apud Zamam: εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο (πλησίον) στο dimicavit.
Denique: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο dimicavit.
14. sed Romani victoriam reportaverunt. : κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό. Συνδέεται με την προηγούμενη παρατακτικά με τον αντιθετικό σύνδεσμο sed.
reportaverunt: ρήμα.
Romani: υποκείμενο ρήματος.
victoriam: αντικείμενο στο reportaverunt.
A΄ κλίση
Hispania -ae: (θηλυκό)
Italia -ae: (θηλυκό)
Gallia -ae: (θηλυκό)
Trebia -ae: (αρσενικό)
Cannae -arum: (θηλυκό, μόνο στον πληθυντικό)
copiae-arum: (θηλυκό, στον ενικό copia –ae = αφθονία)
Africa -ae: (θηλυκό)
Zama -ae: (θηλυκό)
insidiae -arum: (θηλυκό, μόνο στον πληθυντικό)
victoria -ae: (θηλυκό)
Β΄ κλίση
annus -i: (αρσενικό)
bellum -i: (ουδέτερο)
Saguntum -i: (ουδέτερο)
Ticinus -i: (αρσενικό)
Trasumenus -i: (αρσενικό)
Romanus -i: (αρσενικό)
populus -i: (αρσενικό)
ager, agri: (αρσενικό)
elephantus -i: (αρσενικό) (και κατά τη γ΄κλίση, elephas, elephantis)
Fabius -ii/ -i: (αρσενικό)
Maximus -i: (αρσενικό)
Γ΄ κλίση
Hannibal -alis: (αρσενικό)
dux, ducis: (αρσενικό)
gens, gentis: (θηλυκό)
vis: (θηλυκό)
Alpes -ium: (θηλυκό)
clades -is: (θηλυκό)
Carthaginiensis -is: (αρσενικό) [στον στιχ. 9 του κειμένου]
Scipio -onis: (αρσενικό)
Επίθετα
Β΄ κλίση
natus,-a,-um (μετοχή παρακειμένου του nascor)
Romanus,-a, -um
pavidus,-a,-um
Falernus, -a, -um
Γ΄ κλίση
Carthaginiensis, -is, -e
omnis,-is,-e
Cannensis, -is, -e
Αντωνυμίες
qui, quae, quod (αναφορική)
se (προσωπική που λειτουργεί ως αυτοπαθητική)
is, ea, id (δεικτική -επαναληπτική)
Αριθμητικά
XXVI = sex et viginti (απόλυτο αριθμητικό επίθετο, άκλιτο)
XIV = quattuordecim (απόλυτο αριθμητικό επίθετο, άκλιτο)
Ρήματα
1η Συζυγία
supero, superavi, superatum, superāre
expugno, expugnavi, expugnatum, expugnāre
profligo, profligavi, profligatum, profligāre
revoco, revocavi, revocatum, revocāre
dimico, dimicavi, dimicatum, dimicāre
reporto, reportavi, reportatum, reportāre
2η Συζυγία
compleo, complevi, completum, complēre
deleo, delevi, deletum, delēre
3η Συζυγία
nascor,natus sum, natum, nasci (αποθετικό) [μετοχή μέλλοντα nasciturus]
seiungo, seiunxi, seiunctum, seiungěre
compono, composui, compositum, componěre
cupio, cupivi(-ii), cupitum, cupěre
4η Συζυγία
audio, audivi, auditum, audire
expedio, expedivi, exreditum, expedire
Βοηθητικά ρήματα
sum, fui, ---, esse
Ανώμαλο ρήμα
transeo, transii/-ivi, transitum, transire
Επιρήματα
postea (χρονικό)
ibi (τοπικό)
frustra (τροπικό)
denique (χρονικό)
Προθέσεις
a(b) (+κυρίως αφαιρετική)
cum (+οργανική αφαιρετική)
apud (+αιτιατική)
in +τοπική αφαιρετική
+αιτιατική
ex (+κυρίως αφαιρετική)
Σύνδεσμοι
et (παρατακτικός, συμπλεκτικός)
ubi (υποτακτικός, χρονικός)
postquam (υποτακτικός, χρονικός)
sed (παρατακτικός, αντιθετικός)
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου