Αύξηση - Αναδιπλασιασμός

Αύξηση
 Τα ρήματα στην οριστική των ιστορικών χρόνων ( παρατατικός-αόριστος-υπερσυντέλικος ) παίρνουν στην αρχή του θέματος αύξηση. Υπάρχουν δύο είδη αύξησης: η συλλαβική και η χρονική.

Συλλαβική: είναι η προσθήκη ενός ε με ψιλή στην αρχή του θέματος των ρημάτων που ξεκινούν από σύμφωνο.

Χρονική: είναι η έκταση του αρχικού βραχύχρονου φωνήεντος του θέματος των ρημάτων που ξεκινούν από φωνήεν.

Κατά τη χρονική αύξηση γίνονται οι ακόλουθες εκτάσεις:

το α σε η  : ἀκούω - ἤκουον

το ε σε η  : ἐλπίζω - ἤλπιζον

το αι σε ῃ : αἰσθάνομαι - ᾐσθανόμην

το ει σε ῃ : εἰκάζω -  ᾔκαζον

το αυ σε ηυ : αὐξάνω – ηὔξανον

το ο σε ω : ὁρίζω - ὥριζον

το οι σε ῳ : οἰκτίρω - ᾤκτιρον

το ι (βραχύ) σε ι (μακρό) : ἱκετεύω - ἱκέτευον

το υ (βραχύ) σε υ(μακρό) : ὑβρίζω - ὕβριζον

Σύνθετα ρήματα: τα σύνθετα ή τα παρασύνθετα (λέγονται οι λέξεις που παράγονται από άλλες σύνθετες λέξεις)  ρήματα που το α΄ συνθετικό τους είναι πρόθεση παίρνουν εσωτερική αύξηση, δηλαδή έχουν την αύξηση μετά την πρόθεση:  π.χ. εἰσ-φέρω: εἰσ-έ-φερον ,ἐγκωμιάζω: ἐν-ε-κωμίαζον, ἐπιστατῶ: έπ-εστάτουν κ.α. Τα παρασύνθετα ρήματα που το α’ συνθετικό τους είναι άλλη λέξη εκτός από πρόθεση έχουν την αύξηση στην αρχή, σα να ήταν απλά: π.χ. δυστυχῶ - ἐδυστύχουν, ἀδικῶ - ἠδίκουν κ.α.

Αναδιπλασιασμός

Αναδιπλασιασμό σε όλες τις εγκλίσεις, στο απαρέμφατο και τη μετοχή παίρνουν όλα τα ρήματα στους συντελικούς χρόνους.

Ο αναδιπλασιασμός είναι τριών ειδών:

α) επανάληψη του αρχικού συμφώνου του θέματος μαζί με ένα ε. Τέτοιο αναδιπλασιασμό παίρνουν τα ρήματα που ξεκινούν από φωνήεν εκτός του ῥ ή από δύο σύμφωνα από τα οποία το ένα είναι άφωνο και το δεύτερο υγρό ή ένρινο.

β)  συλλαβική αύξηση παίρνουν τα ρήματα που ξεκινούν από ένα διπλό σύμφωνο ή από ῥ, από δύο σύμφωνα, χωρίς να είναι το πρώτο άφωνο και το δεύτερο υγρό ή ένρινο ή από τρία σύμφωνα π.χ. ψεύδομαι -ἔψευσμαι, ῥίπτω - ἐρριπτον (διπλασιασμός του ῥ!), φθείρω - ἔφθαρκα, στρατεύομαι - ἐστράτευμαι.

γ) χρονική αύξηση παίρνουν τα ρήματα που αρχίζουν από φωνήεν

* Τα ρήματα που αρχίζουν από δασέα σύμφωνα  στον αναδιπλασιασμό τρέπονται στα αντίστοιχα ψιλά:

χ σε κ
φ σε π
θ σε τ

Τα σύνθετα και τα παρασύνθετα ρήματα έχουν τον αναδιπλασιασμό όπου και την αύξηση.