Επιρρηματικό Κατηγορούμενο

Επιρρηματικό κατηγορούμενο λέγεται το κατηγορούμενο που συντάσσεται με ρήματα που κυρίως σημαίνουν κίνηση, τα οποία μπορούν να χρησιμεύσουν ως συνδετικά, δηλαδή να συνδέουν το υποκείμενο με το κατηγορούμενό του.

Το κατηγορούμενο όμως αυτό ισοδυναμεί με επίρρημα, και γι’ αυτό λέγεται επιρρηματικό.

Το επιρρηματικό κατηγορούμενο εκφράζει α) χρόνο, β) τρόπο, γ) τάξη, δ) τόπο, ε) σκοπό

Χρόνο: συνήθως τα επίθετα:
Τριταῖος (= για τρεις μέρες)
ἑβδομαῖος (= την έβδομη μέρα)
ἑσπέριος (= το βράδυ)
σκοταῖος (= όταν έπεσε το σκοτάδι)
ὄρθριος (= τα ξημερώματα)

Τρόπο: συνήθως τα επίθετα:
ἄκων (= χωρίς τη θελησή του)
ἑκὼν (= με τη θελησή του)
ἁθρόος (= σύσσωμος)
ἄσμενος (= με ευχαρίστηση)
ἄκριτος (= αδίκαστος)
ἀντίος, ἐναντίος (= αντιμέτωπος)
ἄπρακτος (= χωρίς αποτέλεσμα)
αὐτοκράτωρ (= με πλήρη εξουσία)
ὑπόσπονδος (= με ένορκη συμφωνία)

Τάξη: συνήθως τα επίθετα:
ἐσχατος (= τελευταίος)
πρότερος
πρῶτος
τελευταῖος
ὕστατος (= τελευταίος)
ὕστερος

Τόπο: συνήθως τα επίθετα:
μέσος (= στο κέντρο)
μετέωρος (= στον αέρα)
πελάγιος (= στο ανοιχτό πέλαγος)
ὑπαίθριος (= στο ύπαιθρο)

Σκοπό: συνήθως τα επίθετα:
βοηθὸς (= για βοήθεια)
σύμμαχος

Παραδείγματα

Ὁ  ἄγγελος ἀφήκετο τριταῖος.          επιρρηματικό κατηγορούμενο του χρόνου

Ἐγώ ἑόρακά σε ἄσμενος.                  επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου

Οἱ στρατηγοί ἐξῆλθον πρῶτοι.         επιρρηματικό κατηγορούμενο της τάξης, τόπου

Αἱ νῆες ἔπλευσαν βοηθοί.                 επιρρηματικό κατηγορούμενο του σκοπού