ΟΙ ΝΟΜΟΙ

Μετάφραση
Σε αυτή την πολιτεία, που τη στηρίζουν οι νόμοι, οι καλοί πολίτες τηρούν τους νόμους πρόθυμα: γιατί ο νόμος είναι το θεμέλιο της ελευθερίας και η πηγή της δικαιοσύνης. Ο νους, η ψυχή, η σκέψη και η κρίση της πολιτείας βρίσκονται στους νόμους. Όπως τα σώματά μας δε στέκονται χωρίς την ψυχή, έτσι και η πολιτεία δε στέκεται χωρίς το νόμο. Οι άρχοντες είναι θεράποντες των νόμων, οι δικαστές είναι ερμηνευτές των νόμων και, τέλος, όλοι εμείς είμαστε υπηρέτες των νόμων· γιατί έτσι μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι. 


Συντακτική ανάλυση
In eā civitāte boni viri libenter leges servant: Κύρια πρόταση
servant: Ρήμα. viri: Υποκείμενο. leges: Αντικείμενο. boni: Επιθετικός προσδιορισμός στο viri. libenter: Επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου. In civitāte: Εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο. eā: Επιθετικός προσδιορισμός στο civitāte.

quam leges continent: Δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική πρόταση. Προσδιορίζει το civitāte. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quam, εκφέρεται με οριστική, καθώς δηλώνει κάτι το πραγματικό.
continent: Ρήμα. leges: Υποκείμενο. quam: Αντικείμενο.

Lex enim est fundamentum libertātis, fons aequitātis: Κύρια πρόταση
est: Ρήμα. Lex: Υποκείμενο. fundamentum - fons: Κατηγορούμενα στο Lex. libertātis: Γενική αντικειμενική στο fundamentum. aequitātis: Γενική υποκειμενική στο fons. 

Mens et animus et consilium et sententia civitātis posita est in legibus: Κύρια πρόταση
posita est: Ρήμα. Mens et animus et consilium et sententia: Υποκείμενα ρήματος. in legibus: Εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει τη στάση σε τόπο. civitātis: Γενική υποκειμενική στο sententia.


Ut corpora nostra sine mente (non stant): Δευτερεύουσα απλή παραβολική πρόταση του τρόπου, που λειτουργεί ως β΄ όρος σύγκρισης με α΄ όρο την κύρια που ακολουθεί. Εισάγεται με το παραβολικό επίρρημα ut -στην κύρια υπάρχει το sic-. Εκφέρεται με οριστική, καθώς η σύγκριση αφορά δύο πράξεις ή καταστάσεις που είναι ή θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα· χρόνου ενεστώτα, διότι αναφέρεται στο παρόν.
stant: Ρήμα. corpora: Υποκείμενο. nostra: Επιθετικός προσδιορισμός στο nostra. sine mente: Εμπρόθετος προσδιορισμός της έλλειψης (στέρησης). Ut: Επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου.


sic civitas sine lege non stat: Κύρια πρόταση
stat: Ρήμα. civitas: Υποκείμενο. sine lege: Εμπρόθετος προσδιορισμός της έλλειψης (στέρησης). sic: Επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου.

Legum ministri sunt magistrātus: Κύρια πρόταση
sunt: Ρήμα. magistrātus: Υποκείμενο. ministri: Κατηγορούμενο στο magistrātus. Legum: Γενική αντικειμενική στο ministri.

legum interpretes iudices (sunt): Κύρια πρόταση
sunt: Εννοείται ως ρήμα. iudices: Υποκείμενο. interpretes: Κατηγορούμενο του υποκειμένου. legum: Γενική αντικειμενική στο interpretes.

legum denique omnes servi sumus: Κύρια πρόταση
sumus: Ρήμα. omnes: Υποκείμενο ρήματος (ο επιθετικός προσδιορισμός παίρνει τη θέση του nos που έχει παραλειφθεί). servi: Κατηγορούμενο του υποκειμένου. legum: Γενική αντικειμενική στο servi. denique: Επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.

sic enim liberi esse possumus: Κύρια πρόταση
possumus: Ρήμα. Ως υποκείμενο εννοείται το nos. esse: Τελικό απαρέμφατο ως αντικείμενο ρήματος. Ως υποκείμενο και του απαρεμφάτου εννοείται το nos (ταυτοπροσωπία). liberi: Κατηγορούμενο στο nos. sic: Επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου.



Ουσιαστικά

Α΄ κλίση
sententia – sententiae (θηλ. = άποψη, κρίση, απόφαση)

Β΄ κλίση
animus - animi 
servus - servi 
minister - ministri 
vir - viri 
fundamentum - fundamenti 
consilium - consilii (i) 

Γ΄ κλίση
iudex - iudicis 
libertas - libertatis  
lex - legis 
interpres - interpretis 
corpus - corporis 
aequitas - aequitatis 
mens - mentis 
fons - fontis 
civitas - civitatis


Δ΄ κλίση
magistratus - magistratus 

Ρήματα
1η συζυγία
servo - servavi - servatum - servare 
sto - steti - statum - stare 

2η συζυγία
contineo - continui - contentum - continere 

3η συζυγία
pono - posui - positum - ponere 

Βοηθητικό
sum - fui - --- - esse

Σύνθετο του sum
possum - potui - --- - posse

Επίθετα

Β΄ κλίση
bonus –a –um 
liber, libera, liberum 

Γ΄ κλίση
omnis –is –e