Τρίτη 31 Μαρτίου 2015

Μετοχή

Καταλήξεις μετοχών ενεργητικής φωνής

ενεστώτας
μέλλοντας
αόριστος
παρακείμενος
φωνηεντόληκτα
-ων,-ουσα,-ον
-σων-,-σουσα,-σον
-σας,-σασα,-σαν
-κώς,-κυῖα-,κός
ουρανικόληκτα
-ων,-ουσα,-ον
-ξων,-ξουσα,-ξον
-ξας,-ξασα,-ξαν
-χώς,-χυῖα-,χός
χειλικόληκτα
-ων,-ουσα,-ον
-ψων,-ψουσα,-ψον
-ψας,-ψασα,-ψαν
-φώς,-φυῖα-,φός
οδοντικόληκτα
-ων,-ουσα,-ον
-σων-,-σουσα,-σον
-σας,-σασα,-σαν
-κώς,-κυῖα-,κός

Καταλήξεις μετοχών μέσης φωνής

ενεστώτας
μέλλοντας
αόριστος
παρακείμενος
φωνηετόληκτα
-όμενος,-η,-ον
-σόμενος,-η,-ον
-σάμενος,-η,-ον
-μένος,-η,-ον
ουρανικόληκτα
-όμενος,-η,-ον
-ξόμενος,-η,-ον
-ξάμενος,-η,-ον
-γμένος,-η,-ον
χειλικόληκτα
-όμενος,-η,-ον
-ψόμενος,-η,-ον
-ψάμενος,-η,-ον
-μμένος,-η,-ον
οδοντικόληκτα
-όμενος,-η,-ον
-σόμενος,-η,-ον
-σάμενος,-η,-ον
-σμένος,-η,-ον
Ο αόριστος δεν παίρνει αύξηση
Ο παρακείμενος διατηρεί τον αναδιπλασιασμό

Είδη μετοχών: Η μετοχή ανάλογα με την συντακτική της χρήση χωρίζεται σε α) επιθετική β) κατηγορηματική γ) επιρρηματική

α) Επιθετική: συνήθως είναι έναρθρη και λειτουργεί ως επίθετο. ονομάζεται και αναφορική γιατί ισοδυναμεί με αναφορική δευτερεύουσα πρόταση.

β) Κατηγορηματική: είναι άναρθρη και λειτουργεί ως κατηγορούμενο στο υποκείμενο του ρήματος ή ως κατηγορηματικός προσδιορισμός στο υποκείμενο ή στο αντικείμενο του ρήματος.

Με κατηγορηματική μετοχή συντάσσονται τα συνδετικά ρήματα: εἰμί, γίγνομαι, ὑπάρχω, δῆλὸς εἰμι, διαμένω, διαγίγνομαι, λανθάνω, φθάνω, οἴχομαι κ.α με ρήματα που σημαίνουν έναρξη, λήξη,  καρτερία, ανοχή, κάματο,(ἄρχω, ἄρχομαι, ἀπαλλάττομαι, ἀπολείπω, ἐπιλείπω , λήγω, παύω παύομαι κ.α.) αίσθηση, γνώση, μάθηση μνήμη και τα αντίθετά τους (γνοῶ, αἰσθάνομαι, ἀκούω, γιγνώσκω, ἐπίσταμαι, εὑρίσκω, ὁρῶ, περιορῶ μανθάνω, ἐνθυμοῦμαι κ.α.) ,αγγελία, δείξη, έλεγχο(αγγέλλω, ἐπιδείκνυμι, ἀποδείκνυμι, δηλῶ, ἀποφαίνω, ἐλέγχω)  , ψυχικό πάθος (ἀγανακτῶ, αἰσχύνομαι, ἄχθομαι, ἥδομαι, όταν η μετοχή δηλώνει πράξη σύγχρονη προς αυτό που σημαίνει το ρήμα είναι κατηγορηματική αλλιώς είναι αιτιολογική) και με τα ρήματα εὖ/καλῶς/κακῶς/δίκαια ποιῶ, χαρίζομαι, ἀδικῶ, νικῶ, περιγίγνομαι, κρατῶ, ἡττῶμαι, λείπομαι.

γ) Επιρρηματική μετοχή: Επιρρηματική λέγεται η μετοχή που χρησιμοποιείται για να εκφράσει επιρρηματικές σχέσεις. Τα είδη είναι τα εξής: 1. χρονική, 2. αιτιολογική, 3. τελική, 4. υποθετική, 5. εναντιωματική 6. τροπική.

Χρονική: συναντάται σε όλους τους χρόνους εκτός από το μέλλοντα ( συνήθως σε αόριστο). Μεταφράζεται ως δευτερεύουσα χρονική πρόταση. ( αφού, όταν, ενώ + ρήμα)

Αιτιολογική: συναντάται σε όλους τους χρόνους ( σπάνια σε μέλλοντα) και ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση ( γιατί, επειδή, διότι + ρήμα)

Τελική: απαντά σε μέλλοντα και ισοδυναμεί με τελική πρόταση (για να + ρήμα)

Υποθετική: συναντάται σε όλους τους χρόνους (εκτός του μέλλοντα) και ισοδυναμεί με δευτερεύουσα υποθετική πρόταση ( αν, εαν + ρήμα)

Εναντιωματική: βρίσκεται σε όλους τους χρόνους εκτός του μέλλοντα και ισοδυναμεί με δευτερεύουσα εναντιωματική πρόταση ( παρόλο, μολονότι+ ρήμα)

Τροπική: απαντάται συνήθως σε ενεστώτα και μεταφράζεται με την νεοελληνική τροπική μετοχή, με τροπικό επίρρημα ή εμπρόθετο προσδιορισμό, με ρήμα+ και, ενώ, καθώς...)

Υποκείμενο Μετοχής: 

Όταν το υποκείμενο της μετοχής έχει κι άλλη συντακτική λειτουργία στην πρόταση, τότε η μετοχή ονομάζεται συνημμένη.

Όταν το υποκείμενο της μετοχής δεν έχει άλλη συντακτική θέση στην πρόταση, τότε η μετοχή ονομάζεται απόλυτη. Η απόλυτη μετοχή τίθεται σε γενική (εάν ανήκει σε προσωπικό ρήμα) ή σε αιτιατική (εάν ακήκει σε απρόσωπο).

H απόλυτη μετοχή προσωπικού ρήματος τίθεται, σπάνια, σε ονομαστική (ονομαστική απόλυτη) αντί γενικής.

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου

Print-PDF

Print Friendly and PDF